1. Giới Thiệu
Kiểu trải bài cổ điển và được dùng rộng rãi nhất, Celtic Cross Speard được đề xuất sử dụng cho tarot bởi Waite vào đầu thế kỷ 20. Việc sử dụng rộng rãi kiểu trải bài này đôi lúc khiến cho người ta ít khi để ý đến nguồn gốc xuất hiện của nó. Nếu nguồn gốc Celtic của kiểu bài này chưa được khẳng định rõ ràng, nguồn gốc Ấn và Trung đông cũng được đề cập trong vài ấn phẩm, nguồn gốc Roman có vẻ khả dĩ chấp nhận được. Gần đây, một số tranh cãi về nguồn gốc của kiểu trải bài này lại một lần nữa được nhắc đến trong các bài báo, tạp chí huyền học của vài tác giả tên tuổi như Marcus Katz, F.L. Gardner, John-Brodie Innes, và Florence Farr. Tôi cũng đã có một vài tranh cãi nhỏ với các bạn nghiên cứu tarot của tôi về vài vấn đề liên quan, một vài kiến thức của các bạn tôi khiến tôi hơi bất ngờ về nguồn gốc Kabbalah của Celtic Cross. Sẵn vậy, tôi viết bài nhỏ này để giới thiệu cho đọc giả một cái nhìn khác về kiểu trải bài này.
Phần trình bày của tôi như sau: đầu tiên là tôi trình bày spread này, cách thức và vị trí đang được sử dụng rộng rãi hiện nay, kế nữa là phần lý luận về nguồn gốc của kiểu trải bài này, kế nữa là phần chính của bài này: lý luận kabbalah trong Celtic Cross, cuối cùng là kết luận.
 |
| Celtic Cross. Ảnh: Internet |
2. Celtic Cross Spread
Kiểu trải bài này đối với các thành viên tarot chắc không có gì mới, tôi nhắc lại vài chi tiết để anh em nào chưa rõ sẵn dịp nắm rõ lại thôi. Kiểu trải bài này hiện có vài phiên bản, chủ yếu vẫn là phiên bản gốc của A.E.Waite trong cuốn "The Pictoral Key of Tarot".
Kiểu trải bài này dùng 10 lá bài, hoặc 11 lá với lá tăng thêm là lá Querent, xếp theo mô thức như sau:
 |
| Celtic Cross Method. Ảnh: Pictorial Key To Tarot, A.E.Waite. |
Ý nghĩa của các lá này đến nay có đến trăm phiên bản, tôi chỉ trích ra phiên bản chính xác của nó do A.E.Waite đề xuất. Waite đề xuất sử dụng 11 lá với ý nghĩa như sau:
- Lá Significator: lá này ám chỉ sự kiện, sự vật, con người mà câu hỏi nói tới. Waite có chú giải thêm: dùng lá Mặt (Court Card) để chỉ người, dùng lá Hình (Trumps Card) để chỉ sự việc. Lá này để mặt ngửa, sau đó xào và cắt bài 3 lần.
- Lá 1. That covers him. (tôi không dịch ý nghĩa này, vì dịch sẽ sai đi ý của tác giả)
- Lá 2. What crosses him.
- Lá 3. What crowns him.
- Lá 4. What is beneath him.
- Lá 5. What is behind him.
- Lá 6. What is before him.
- Lá 7. Himself.
- Lá 8. His house.
- Lá 9. His hopes or fears.
- Lá 10. What will come.
- Lá 2. What crosses him.
- Lá 3. What crowns him.
- Lá 4. What is beneath him.
- Lá 5. What is behind him.
- Lá 6. What is before him.
- Lá 7. Himself.
- Lá 8. His house.
- Lá 9. His hopes or fears.
- Lá 10. What will come.
Có mấy điểm lưu ý như sau:
- Trải bài này, không có khái niệm ngược, hoặc ít ra, Waite không giải thích thêm về điều này.
- Lá significator chọn là lá Mặt hoặc lá Hình, là những lá có tầm quang trọng lớn trong bộ bài. Mặt khác, lá này lại không dùng để giải đoán. Do đó mà sẽ giảm bớt sự đa dạng trong đoán bài. . Vì vậy, có một số phiên bản sau này bỏ bớt lá Significator. Tức là các phiên bản 10 lá.
- Vấn đề còn nằm ở chỗ, Waite xuất bản 2 lần về trải bài này, và 2 lần này có cách giải thích khác nhau. Phần khác nhau này tôi sẽ để phụ lục ở cuối bài viết.
3. Nguồn Gốc
Nguồn gốc của kiểu bài này bắt đầu từ A.E.Waite trong "The Pictorial Key of Tarot" năm 1911, một bản thảo gốc xuất hiện năm 1906. Trong cuốn này ông đề cập đến sự giúp đỡ và hướng dẫn về kiểu trải bài này của Nhà Bói Toán người Pháp Julia Orsini. Tôi khá chú ý một giải thích của Nhà Tarot Sử Học MaryK Greer về lịch sử bói bài về vấn đề này. Theo niên biểu này, năm 1750 thì Etteilla viết cuốn sách về bói bài đầu tiên và đề xuất bộ tarot bói toán Grand Etteilla với khuynh hướng Ai Cập Học. Sau đó, Marie-Ann-Adélaïde Lenormand sử dụng kết hợp giữa lý thuyết toán của Etteilla và nền tảng bói bài của Gypse mà bà thừa kế, để đưa ra bộ Lenormand Tarot. Kế tiếp là Julia Orsini viết sách về phương pháp bói bài của Grand Etteilla tên "Le Grand Etteilla, ou l’art de tirer les cartes" (Paris, 1838). Chính tác phẩm này đề xuất lần đầu kiểu trải bài Celtic Cross này.
Tôi chú ý các đọc giả ở 2 điểm chính: thứ nhất, không có tác phẩm nào của Etteilla đề cập đến kiểu trải bài này, các phương pháp của Etteilla ảnh hưởng Toán Số Học và Huyền Học Số rất mạnh, chứ không phải kiểu đơn giản như Celtic Cross; thứ hai, bộ mà Julia sử dụng là bộ 52 lá chứ không phải 78 lá (Thông tin chưa kiểm chứng từ một người bạn am hiểu tarot, vì cuốn này tôi hiện chưa tìm đọc được).Rõ ràng là Waite đã học kiểu bố trí này từ Julia. Tôi trích "The Pictoral Key of Tarot" củaWaite: "I do not think that it has been published--certainly not in connexion with Tarot cards; I believe that it will serve all purposes, but I will add by way of variation-in the second place what used to be known in France as the Oracles of Julia Orsini", tức là ông vừa kế thừa vừa biến đổi kiểu trải bài này, từ 52 lá thành 78 lá. Ta thấy rõ sự khác biệt về cách thức này một cách rõ ràng, khi mà kiểu trải bài này giống với các kiểu bói bài Gypsy khác, tức là không chấp nhận lá ngược.
Tôi chú ý các đọc giả ở 2 điểm chính: thứ nhất, không có tác phẩm nào của Etteilla đề cập đến kiểu trải bài này, các phương pháp của Etteilla ảnh hưởng Toán Số Học và Huyền Học Số rất mạnh, chứ không phải kiểu đơn giản như Celtic Cross; thứ hai, bộ mà Julia sử dụng là bộ 52 lá chứ không phải 78 lá (Thông tin chưa kiểm chứng từ một người bạn am hiểu tarot, vì cuốn này tôi hiện chưa tìm đọc được).Rõ ràng là Waite đã học kiểu bố trí này từ Julia. Tôi trích "The Pictoral Key of Tarot" củaWaite: "I do not think that it has been published--certainly not in connexion with Tarot cards; I believe that it will serve all purposes, but I will add by way of variation-in the second place what used to be known in France as the Oracles of Julia Orsini", tức là ông vừa kế thừa vừa biến đổi kiểu trải bài này, từ 52 lá thành 78 lá. Ta thấy rõ sự khác biệt về cách thức này một cách rõ ràng, khi mà kiểu trải bài này giống với các kiểu bói bài Gypsy khác, tức là không chấp nhận lá ngược.
Tài Liệu về bói bài của Julia
Nguồn gốc về Gypsy của kiểu trải bài này, tôi cũng đã cố tìm đọc một vài ý kiến, tuy nhiên, chưa có gì đáng thuyết phục. Có 2 lý do: một là Gypsy không viết sách, tất cả đều được giữ kín, và không chỉ dạy lại; hai là có nhiều người sau này, mạo nhận là có dòng máu gypsy để viết sách, nhằm lợi ích về kinh doanh, nên vấn đề này thực sự rất hỗn tạp. Tác phẩm Gypsy duy nhất đáng tin là "The Square of Sevens, and the Parallelogram: An Authoritative Method of Cartomancy with a Prefatory Note" viết bởi Robert Antrobus năm 1735. Nhưng tác phẩm này cũng không có kiểu trải bài này.
Còn cái tên Celtic ắt ít có quan hệ thật sự với văn hóa Celtic, hoặc Pagan (dù đây là lý do mà các bộ bài Modern ra đời toàn nhắm vào cái tên Celtic hoặc Pagan để xuất bản), có lẽ chỉ đơn giản là kiểu hình ảnh trải bài của nó mô phỏng hình ảnh của Celtic Cross mà thôi.
Hình ảnh Celtic Cross
3. Celtic Cross Spread và Lý Luận về Kabbalah
Lý luận Kabbalah liên quan đến Celtic Cross bắt nguồn từ sách Sefer Yetzirah, tài liệu về Kabbalah quan trọng bật nhất đối với Do Thái Giáo. Tôi sử dụng bản dịch thông dụng của Aryeh Kaplan. Sách này chưa có tiếng Việt nên tôi chỉ dẫn ra phiên bản tiếng Anh - tại đây.
Trích Yetzirah 1:5 "... Ten Sefirot of Nothingness:
Their measure is ten which have no end.
A depth of beginning, a depth of end;
a depth of good, a depth of evil;
a depth of above, a depth below;
a depth east, a depth west;
a depth north, a depth south.
The singular Master, God faithful King, dominates them all from His holy dwelling until eternity of eternities..."
"Ten Sefirot of Nothingness", tức là là 10 Sephirot vô tận, tương ứng 10 lá bài, "Their measure is ten which have no end", tạm dịch là Được tính toán bằng 10 lá không ngừng, tức là số phận được tính trên 10 căn cứ. "A depth of beginning, a depth of end"; tạm dịch một cho bắt đầu, một cho kết thúc, tức là tương ứng lá 10, 9. "a depth of good, a depth of evil"; tạm dịch là một cho điều tốt, một cho điều xấu, tức là tương ứng lá 8,7. "a depth of above, a depth below", tạm dịch là một phía trên, một phía dưới, tức là tương ứng lá 1, 2. "a depth east, a depth west ", tạm dịch là một phía đông, một phía tây, tức là tương ứng lá 4, 3. "a depth north, a depth south", tạm dịch là một phía bắc, một phía nam - tương ứng lá 6, 5. Xem lai hình về vị trí xếp bài phía trên, rõ ràng đây chính là căn cứ để xếp các ý nghĩa trong trải bài của Celtic Cross của 10 lá. Cũng đồng thời cho thấy cặp đối xứng trong trải bài này.
Trích Yetzirah 1:11-13 "...
One is the Breath of the Living God
Two: Breath from Breath.
Three: Water from Breath.
Four: Fire from Water
He chose three letters from among the Elementals [in the mystery of the three Mothers Alef Mem Shin] And He set them in His great Name and with them, He sealed six extremities.
One is the Breath of the Living God
Two: Breath from Breath.
Three: Water from Breath.
Four: Fire from Water
He chose three letters from among the Elementals [in the mystery of the three Mothers Alef Mem Shin] And He set them in His great Name and with them, He sealed six extremities.
Five: He sealed "above" and faced upward and sealed it with Yud Heh Vav.
Six: Seal "below". Face downward and seal it with YHV.
Seven: Seal "east". Face straight ahead and seal it with HYV.
Eight: Seal "west". Face backward and seal it with HVY
Nine: Seal "south". Face to the right and seal it withn VYH.
Ten: Seal "north". Face to the left and seal it with VHY. ... "
Giờ đến phân tích Yetzirah 1:11-13 nhé. Đoạn này cho thấy sự tương ứng và vị trí đứng của người bói so với bộ bài. Người bói đứng ở trục Đông-Tây, mặt quay hướng Đông, mặt trời mọc, lưng quay hướng Tây, mặt trời lặn. Tay phải là Bắc, tay trái là Nam. Chú ý: vị trí này ngược với chiều la bàn, nhưng thuận với chiều nhìn lên trời, vì sự tương ứng này có lẽ bắt nguồn từ thiên văn học mà ra.
Chiều thuận của La bàn
"One is the Breath of the Living God", tạm dịch một là âm thanh của thượng đế, tương ứng lá 10. "Two: Breath from Breath.", tạm dịch là hai là âm thanh từ âm thanh, tương ứng lá 9. "Three: Water from Breath.", tạm dịch là ba là nước từ âm thanh, tương ứng lá 8. "Four: Fire from Water", tạm dịch là bốn là lửa từ nước, tương ứng lá 7. Đây là 4 lá thẳng hàng phía tay phải của hình. Vị trí lá có thể thay đổi theo quan niệm của người đọc,người viết chỉ tạm dẫn ra để cho dễ thấy thôi. Thứ tự 4 lá này có thể không hoàn toàn chính xác.
Kế đến là đoạn mô tả các lá bài ở vị trí tay trái trong hình. Chú ý có một số chỗ không dịch được sát nghĩa. "Five: He sealed "above" and faced upward and sealed it with Yud Heh Vav", tạm dịch là năm là chúa trời đặt phía trên và đặt úp xuống, gán cho nó thuộc tính YHV, tức là tương ứng vị trí lá 2. "Six: Seal "below". Face downward and seal it with YHV", tạm dịch là năm là ấn phía dưới, đặt phía dưới, gán cho nó thuộc tính YHV, tức là tương ứng vị trí lá 1."Seven: Seal "east". Face straight ahead and seal it with HYV", tạm dịch là ấn thứ bảy là ấn phía đông, đặt thẳng trên và gán cho nó thuộc tính YHV, tức là tương ứng vị trí lá 3."Eight: Seal "west". Face backward and seal it with HVY", tạm dịch là ấn thứ tám là ấn phía tây, đặt đối diện và gán cho nó thuộc tính YHV, tức là tương ứng vị trí lá 4. "Nine: Seal "south". Face to the right and seal it with VYH", tạm dịch là ấn thứ chín là ấn phía nam, đặt bên phải và gán cho nó thuộc tính YHV, tức là tương ứng vị trí lá 6. "Ten: Seal "north". Face to the left and seal it with VHY", tạm dịch là ấn thứ mười là ấn phía bắc, đặt bên trái và gán cho nó thuộc tính YHV, tức là tương ứng vị trí lá 5.
Ở đây ta có thứ tự các lá bài ứng với phương vị, kết hợp với các đoạn phân tích ở trên, ta có thể lập ra mô phỏng chính xác điều mà Yetzirah muốn thể hiện tạo thành kiểu Celtic Cross này.
Một tác phẩm khác của Golden Dawn cũng có cùng nguyên lý là "Lesser Banishing Ritual of the Pentagram" (- xem tại đây). Cái tài liệu này cứ tính là bí mật lắm, ai ngờ, đến trên internet cũng có. Cái này là spell trong nghi lễ của Golden Dawn, lâu nay tôi cứ tưởng là chỉ ít người như tôi có dịp biết đến, thiệt là thời kỳ công nghệ mà !
"Touching the forehead, say Atay.
Touching the genitals, say Malkuth.
Touching the right shoulder, say ve-Geburah.
Touching the left shoulder, say ve-Gedulah.
Place the two palms of the hands together upon the breast, and say le-Olahm, Amen.
Advance to the East, trace the Pentagram with the proper weapon. Say (i.e., vibrate) IHVH.
Turning to the South, the same, but say ADNI.
Turning to the West, the same, but say AHIH.
Turning to the North, the same, but say AGLA.
Return to the East, completing the Circle.
Extend the arms in the form of a Cross, and say:
Before me Raphael;
Behind me Gabriel;
On my right, Michael;
On my left, Auriel;
For around me flames the Pentagram,
And above me shines the Six-rayed Star.... "
Touching the genitals, say Malkuth.
Touching the right shoulder, say ve-Geburah.
Touching the left shoulder, say ve-Gedulah.
Place the two palms of the hands together upon the breast, and say le-Olahm, Amen.
Advance to the East, trace the Pentagram with the proper weapon. Say (i.e., vibrate) IHVH.
Turning to the South, the same, but say ADNI.
Turning to the West, the same, but say AHIH.
Turning to the North, the same, but say AGLA.
Return to the East, completing the Circle.
Extend the arms in the form of a Cross, and say:
Before me Raphael;
Behind me Gabriel;
On my right, Michael;
On my left, Auriel;
For around me flames the Pentagram,
And above me shines the Six-rayed Star.... "
Cái này có thể dẫn giải đến tác phẩm của Eliphas Levi về tác nghi lễ của Kabbalah. Câu trích này được dẫn bởi R. Samson Raphael Hirsch trong tài liệu 'The Hirsch Siddur' (1969), như sau: "In the Name of God, the God of Yisrale: may Michael be at my right hand, Gabriel at my left, Uriel before me, Raphael behind me, and above my head, the presence of God."
Chú ý ở hình hình mô tả Celtic Cross vị trí hình chữ thập: "Michael ở phía phải, Gabriel ở phía trái, Uriel ở trước, Raphael ở sau, Chúa ngự trên đầu của tôi" tương ứng vị trí lá bài số 1,2,3,4,5,6. Cụ thể như sau: Michael ở phải (ứng lá 5), Gabriel ở trái (ứng lá 6),Uriel ở trước (ứng lá 4), Raphael ở sau (ứng lá 3), Chúa (ứng lá 2) ngự trên đầu tôi (ứng lá 1). Thấy rõ ràng chưa bạn ? Các cái tên Gabriel, Uriel ... chính là tên các vị tổng lãnh thiên chúa (lần này tôi không giải thích dài dòng nữa, tự google nhé). Raphael tương ứng East, Gabriel tương ứng West, Michael tương ứng South và Auriel/Uriel tương ứng North.
Tương tự ở Lesser Banishing Ritual of the Pentagram, các bạn có thể tự phân tích lấy mà không cần tôi hướng dẫn.
Tuy ta đã giải thích khá rõ sự liên hệ tuy nhiên, một số vấn đề vẫn chưa khớp mà tôi nghĩ cần thêm nhiều giải thích nữa. Có thể tôi sẽ nghiên cứu thêm về những nghi vấn này. Một vài nghi vấn còn lại như sau:
+ Vấn đề về các hướng và sự tương ứng các tổng lãnh. Tôi phát hiện ra có sự ngược nhau giữa Yetzirah và sách của Golden Dawn về vị trí này. - Cụ thể như thế nào thì tôi sẽ trình bày sau khi tôi có điều kiện nghiên cứu kỹ hơn
+ Vấn đề thứ tự các lá ở vị trí 7 8 9 và 10. Không có hướng dẫn nào rõ ràng hơn về vấn đề này.
+ Vấn đề tương ứng với hướng dẫn của Waite: hướng dẫn củaWaite không hoàn toàn trùngkhớp với lý luận này. Một phiên bản khác của Florence Farr đề xuất nhằm phù hợp lý luận này, đã bị chống đối và bác bỏ. Tôi để ngỏ khả năng này.
4. Kết Luận
Việc nghiên cứu này vẫn chưa ngả ngũ. Cá nhân tôi thấy lý luận này thuyết phục, dù không có chứng cứ lịch sử rõ ràng. Việc gắng với nền tảng Gypsy có khá nhiều căn cứ nên cũng khó mà bác bỏ được (dù những lý luận này không phải hoàn toàn có dẫn chứng). Có lẽphải đợi thêm một thời gian sau nữa, vấn đề này mới có hivọng giải quyết rốt ráo. Hình hình sức khỏe và làm việc của tác giả blog này đang suy yếu vì thức khuya đọc tài liệu quá nhiều. Anh em nào đọc bài viết của tôi thấy hay thì có thể gửi thuốc qua đường bưu điện theo địa chỉ gửi trong mail. Chúc cả nhà ngủ ngon và an lành.
Ghi chú thứ nhất:
- Luận Điểm 1: "SEVEN "when before him" = East
EIGHT "when behind him"= West
NINE "when on his right" =North
TEN "when on his left" =South."
- Luận Điểm 2: "Raphael tương ứng East, Gabriel tương ứng West, Michael tương ứng South và Auriel/Uriel tương ứng North."
- Luận Điểm 3: "Michael ở phía phải, Gabriel ở phía trái, Uriel ở trước, Raphael ở sau, Chúa ngự trên đầu của tôi"
=> 3 luận điểm này ngược nhau
Ghi chú thứ hai:
Phiên bản còn lại của trải bài này theo Waite là như sau:
1. This covers him.
2. This crosses him.
3. This crowns him.
4. This is beneath him.
5. This is behind him.
6. This is before him.
7. This is himself
8. This is his house,
9. This is his hopes or fears
10. This is the final result
2. This crosses him.
3. This crowns him.
4. This is beneath him.
5. This is behind him.
6. This is before him.
7. This is himself
8. This is his house,
9. This is his hopes or fears
10. This is the final result
Nguồn:
http://www.digital-brilliance.com/kab/faq.htm
http://www.necroticobsession.com/forums/76/44516
http://marygreer.wordpress.com/2008/04/01/origins-of-divination-with-playing-cards/
http://www.sacred-texts.com/tarot/pkt/pkt0306.htm
http://www.todayszaman.com/news-255679-donmes-jewish-origins-posed-no-problems-for-ottoman-rulers.html
http://www.tarotforum.net/showthread.php?t=164215
http://dailywicca.com/tarot/3-basic-celtic-cross-spread/
http://planetwaves.net/pagetwo/reading-tarot/the-celtic-cross-spread-part-i-an-introduction/
http://fr.wikipedia.org/wiki/Cartomancie
http://www.tarotforum.net/showthread.php?t=1578
http://www.essortment.com/introduction-tarot-celtic-cross-spread-42473.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Celtic_cross
http://en.wikipedia.org/wiki/Lesser_ritual_of_the_pentagram
http://www.kheper.net/topics/Hermeticism/LBR.htm
http://forums.riverofenlightenment.com/index.php?action=printpage;topic=4262.0
http://www.tarotforum.net/showthread.php?t=164215&page=2
