Tiểu dẫn: Trong hệ thống Tarot de Marseille, bộ Tarot de Nicolas Conver đóng vai trò rất quan trọng vì nó là bộ duy nhất được kế thừa bởi các nhà phát hành sau này. Có thể kể ra: phiên bản Paul Marteau 1930, Camoin Jodoromsky 1997, Tarot de Milleminium 2000, Tarot de Frornoy... Đặc biệt là phiên bản chuẩn 1930 với tên Ancien Tarot de Marseille. Đa số các bộ khác đều được phân tích chủ yếu trong các chuyên khảo, thì bộ này chủ yếu được phân tích ở sách cơ bản và thông dụng. Vì vậy, việc phân tích nó cũng là một điểm đáng chú ý. Loạt bài này có mục đích giới thiệu một cách nhìn tương đối tổng quát về các lá bài của phiên bản này.
Ghi chú: Các bài viết sau đây là kết quả từ sự cộng tác giữa Hoàng Hiền (viết chính) và tác giả blog. Bài viết chủ yếu mang quan điểm của Hoàng Hiền. Gửi lời cảm ơn đến cộng tác viên Hoàng Hiền vì đã đóng góp cho cộng đồng Tarot Việt Nam những bài viết bổ ích.
Phần 11: LA ROUE DE FORTUNE
(The Wheel)
Arcana chính thứ mười của bộ bài Tarot không còn là hình một nhân vật cụ thể nữa mà là hình ảnh một công cụ hay chính xác ở đây là cái bánh xe mà theo như tựa của lá bài, đó là bánh xe của may mắn, của vận mệnh.
Số 10 là con số của sự tổng thể, là sự hoàn thành trọn vẹn, sự quay trở về đơn nhất sau khi triển khai trọn vẹn chu kì của chín con số đầu tiên. Theo những người thuộc trường phái Pythagore, số 10 là con số thiêng liêng hơn cả bởi lẽ nó là biểu tượng của công trình tạo hóa. Số 10 được mô hình hóa bởi hình tam giác đáy là 4 điểm và cứ như vậy nhọn dần lên, mô hình đó được gọi là Tetraktys. Mỗi khi tuyên thệ, những người của trường phái này thường nói : « Tetraktys, khởi nguồn và cội rễ của thiên nhiên vĩnh cửu ». Trong logic của các biểu tượng nói chung, con số 10 phần nhiều mang nghĩa tốt lành, nhất là ở phương Tây (châu Âu), dĩ nhiên cũng có những nền văn hóa coi số 10 là điểm gở nhưng nó không thuộc phạm trù phân tích ở đây.
Như vậy, về mặt ý nghĩa con số, Bánh xe May mắn hiện lên với sự thiêng liêng tựa như vòng chuyển động của số phận và chính con số cũng thể hiện có cái tính vận động của Bánh xe.
Bánh xe May mắn, hay Bánh xe Vận mệnh hiện lên là hình ảnh của một vòng bánh xe màu hồng da, được giữ thăng bằng bởi một giá gỗ màu vàng, trục quay màu trắng gắn với moay-ơ màu đỏ, xung quanh là sau trục nan xe chia thành màu lam lúc sát với moay –ơ và màu trắng ở vòng ngoài. Bám trên bánh xe là hình ảnh con khỉ đang chúc đầu xuống, mặc một chiếc váy bằng vải cứng với hai màu đỏ và xanh lam ; phía đối diện là con chó màu vàng, hướng đầu lên trên mặc chiếc áo xanh lam có vạt đỏ. Con vật ngồi trên đỉnh của bánh xe thật kì lạ, khó mà nhận ra nó là con vật gì. Tuy nhiên, khi đối chiếu với bộ bài Rider –Waite – một bộ bài có thừa hưởng hệ thống hình ảnh của Tarot de Marseille sẽ thấy rõ ràng hơn, con vật đó là hình ảnh của một con nhân sư. Con nhân sư trong lá bài này toàn thân xanh lam và đôi cánh màu đỏ. Nó mang vẻ mặt và dáng ngồi rất quỷ quái, thản nhiên, trên tay cầm một thanh kiếm và đầu đội vương miện vàng.
Về ý nghĩa của màu sắc, trong lá bài này khá khó để phân định ý nghĩa thực sự của nó. Ta có thể tự dựa vào những ý nghĩa màu có thể đoán định rằng: màu vàng của giá đỡ là màu sắc của thần thánh bởi lẽ Bánh xe May mắn chỉ có thể vận hành nhờ vào sức mạnh của các vị thần. Màu hồng da của bánh xe tượng trưng cho con người, cho sự sống. Đó có lẽ chính là sự thể hiện cuộc sống của con người. Tông màu xanh lam và đỏ trong quân bài này chỉ dùng cho động vật, tựa như yếu tố tinh thần và trí tuệ luôn luôn đi cùng với thể xác cho thấy đó là những thứ chỉ gắn với vật thể sống và tồn tại trên thế giới này.
Ở đây, hình ảnh con khỉ và con chó ôm lấy bánh xe đang quay vòng khiến ta không chỉ nghĩ đến ý nghĩa biểu tượng riêng của từng con vật đó. Nó là sự thể hiện của hai mặt tốt xấu trong cuộc đời do hình ảnh của con khỉ thường gắn với sự thông minh, sự thần thông bởi nó là con vật gần với người nhất trong khi đó con chó trong đa số các biểu tượng đều bị gán là con vật của sự đê tiện và xấu xa. Con khỉ chúc đầu xuống và con chó đang hướng đầu lên cho thấy sự đi xuống của cái tốt và sự phát triển của cái xấu. Nhưng do chúng đều nằm trong vòng quay của bánh xe nên sự đi lên của cái này cũng đồng thời là sự đi xuống của chính nó. Con khỉ chúc đầu xuống có nghĩa là nó đang đi lên, và ngược lại, con chó hướng đầu lên cũng có nghĩa là nó đang đi xuống. Dường như đó chính là ý nghĩa hướng thiện của lá bài này. Ngoài ra, nhìn theo góc độ của sự luân hồi, ta cũng có thể thấy, những con vật đó lúc nào cũng lặp đi lặp lại một vòng quay bất tận, tựa chừng như cái quy luật hóa kiếp, quy luật tổng giá trị bằng không, sự thắng lợi và thất bại, sinh ra và chết đi ... những khái niệm trái ngược nhau nhưng phải luôn đồng thời tồn tại mới tạo nên cái ý nghĩa may mắn và bất hạnh của cuộc sống, mới tạo bên được « vận mệnh » cho mỗi cuộc đời.
Tâm bánh xe là một moay –ơ màu đỏ gắn với trục quay màu trắng. Rõ ràng điều đó chỉ rằng, muốn chuyển động bánh xe quay cần phải có một trí tuệ sáng suốt, siêu việt làm chủ đạo và lực quay được nó là sự truyền thụ của Đức Chúa đối với loài người thông qua những thánh ân mà người ban tặng – ý nghĩa của màu trắng. Trí tuệ màu đỏ đó tác động đầu tiên là đến với màu xanh của tâm hồn, làm cho nó chuyển động rồi mới lại đến cái phần nan màu trắng – tức là đến khi con người đã hoàn toàn đạt được đến sự giác ngộ chân lý. Kì lạ thay, bánh xe chỉ có sáu thanh nan hoa thay vì là tám như những biểu tượng bánh xe thông thường bởi lẽ, những bánh xe đó hoạt động dựa trên nguyên tắc tiến về phía trước, lấy tám phương bốn hướng làm chủ thể cho hành động. Còn Bánh xe May mắn chỉ đứng im một chỗ và xoay vòng luẩn quẩn, con số sáu là con số của cả thiện và ác, chính lẽ đó, nó cùng với cặp hình ảnh khỉ - chó tạo nên sự thăng trầm cho cõi nhân thế.
Con nhân sư đang ngồi kì quái ở trên đỉnh của bánh xe tựa chừng đang cười với vẻ thản nhiên. Hình ảnh nhân sư hiện lên trong thần thoại Ai Cập hay Hy Lạp đều mang trí thông minh và sức khỏe hơn người, nó là con vật kiêu ngạo, bí ẩn và tàn bạo bởi trong bất cứ câu truyện cổ nào, nó cũng là một con quái vật thích thách đố và ăn thịt người. Con vật này trong lá bài Bánh xe May mắn nằm ngoài vòng quay của cuộc đời. Nó nhìn mọi việc bình thản và thích thú bởi lẽ nó là cá nhân siêu việt, vượt lên trên khỏi sự không chế của số phận. Trí tuệ của nó là cặp cánh màu đỏ nâng đỡ thân người, tinh thần màu xanh phủ lên khắp cơ thể che giấu bớt đi sự khôn ngoan và vương miện vàng biểu tượng cho quyền lực thống trị. Nó có thể là người giám sát cũng có thể là cá nhân siêu việt. Một điều mà khó ai có thể khẳng định được.
Bánh xe May mắn là một biểu tượng ẩn dụ phổ biến ở châu Âu cũng giống như phương Đông khi nhắc đến vòng luân hồi vậy. Xét trên bình diện tâm lý và theo logic trật tự các lá bài, lá bài này chính là thể hiện sự chuyển động của quy luật luân phiên theo lối bù trừ, nó là quy luật chung của cả xã hội cũng như của mỗi cá nhân. Bánh xe May mắn có thể thể hiện nhân loại nói chung nhưng cũng là số phận của từng người nói riêng. Rõ ràng, mặc dù mang cái tên may mắn nhưng phần may rủi thể hiện trong lá bài này không nhiều mà đa phần, nó chính là những hình ảnh của công lý nội tại bởi lẽ nếu con người có thể chế ngự được dục vọng cá nhân thì người đó vẫn sẽ được sự bảo trợ của nữ thần Fortuna – nữ thần may mắn.
