Tarot Huyền Bí Blog thủ thuật
10/10 1500 bình chọn

Archive by date

[So Sánh Hai Lá Bài ] Justice Và Temperance trong bộ Rider-Waite Tarot : Kẻ Phân Minh, Người Dung Hòa.

item-thumbnail


Một từ khóa mà mình thấy các bạn hay dùng đến nhất cho cả 2 lá này, ấy là "cân bằng". Tuy hai lá bài này rất khác nhau, nhưng thỉnh thoảng vẫn có bạn nhầm lẫn giữa chúng.

Đối với Justice, nó là lá bài của sự CÔNG BẰNG, chứ ko phải "cân bằng", càng không phải "cào bằng giá trị". Rất nhiều người hiểu khái niệm công bằng tức là bình đẳng, là ai cũng như ai, bằng nhau chằn chặn, mày được 1 thì tao cũng phải được 1. Thực chất, "cào bằng giá trị" là thứ khái niệm vớ vẩn mà những kẻ yếu dùng để núp bóng kêu gào, hòng đòi được chia sẻ quyền lực và lợi ích từ những người mạnh hơn (giỏi hơn, tốt hơn...). Trong khi đó, CÔNG BẰNG là một quy luật của tự nhiên, nó được hiểu rất đơn giản rằng "xứng đáng hưởng bao nhiêu thì sẽ được hưởng bấy nhiêu", chứ không phải "ai cũng được hưởng như nhau, bất phân khác biệt".

Lá Justice không có chỗ cho sự thiên vị hay ưu ái. Nó là một lá bài thuộc khí, thuộc intellect và logic, hoàn toàn không chịu sự chi phối của cảm tính. Do vậy, nó chính là kẻ phân minh rạch ròi nhất trong 22 lá major. Tính chất của Justice vì vậy hơi khắt khe, thậm chí có phần "máu lạnh" theo cách nhìn nhận của một vài người. Nếu so sánh với một "trưởng lão" Hierophant - người chỉ tin, hành xử, và quyết định dựa theo giáo lý, đạo lý, thì Justice là kẻ chỉ hành động theo quy ước, nội quy, luật pháp. Tuyệt đối không có chỗ cho sự ưu ái, cho cảm tính hay dung túng.

Temperance thì khác hẳn. Hình vẽ thiên thần đang hòa trộn thứ chứa trong hai chiếc bình vào với nhau là một mô phỏng hoàn hảo cho tính chất tiết độ, dung hòa của là này. Một trong những ý nghĩa chính của Temperance là sự điều hòa. Nôm na có thể hiểu là lấy chỗ nọ đắp vào chỗ kia, lấy chỗ thừa bù vào chỗ thiếu. Nhưng, Temperance không phải chỉ làm cái việc "điều hòa" ấy để cho vui, làm rồi để đấy, mà mục đích của lá bài này là kết hợp cái lọ với cái chai để cho ra đời một thứ "hỗn hợp" mới, giống như khi người ta mix mọi thứ với nhau để làm ra ly cocktail vậy. Được gắn với chòm Nhân Mã, đây là lá bài của quá trình dung hòa không ngừng nghỉ cho đến khi tìm được thứ cần tìm kiếm. Đó cũng là lý do tại sao lá bài này còn có tên khác là Alchemy.

Ta sẽ bàn về chữ Alchemy trong lá Temperance vào một dịp khác. Quay trở lại với quá trình pha chế, điều tiết và với ý nghĩa "cân bằng" mà ta đang cần phân biệt với lá Justice, có thể dễ dàng nhận thấy rằng: so với "kẻ phân minh" Justice, Temperance là người trung hòa. 

Lá bài này mô phỏng chính xác những bạn trung lập, nước đôi trong các cuộc tranh luận - những người sẽ nêu ý kiến kiểu "cả phương án A và B đều có những ưu khuyết riêng, chi bằng ta tổng hợp cả hai lại để cho ra phương án hoàn hảo nhất".

Đối với Justice, thế giới của nó chỉ có 2 màu trắng đen. Còn với Temperance, thế giới có cả màu xám, màu ghi, màu bê tông, màu xám nhạt, xám đậm, xám vừa vừa... Justice là người cứng nhắc chỉ biết làm theo luật. Temperance thì mềm mại, ở bầu thì tròn ở ống thì dài. Justice muốn mọi thứ vận hành theo quy trình, thể chế thống nhất, Temperance chỉ quan tâm kết quả, làm gì cũng đc miễn giữ cho kết quả cuối cùng là thể gắn kết với nhau và có giá trị.

Ví dụ như nếu cả hai cùng chia bánh cho 1 ngôi làng. Justice sẽ chia phần to cho những người lao động nặng hơn, phần nhỏ cho những người lao động nhẹ. Temperance thấy mấy đứa ít bánh có vẻ thèm thuồng khổ sở, liền xén thêm bánh của bọn nhiều chia thêm cho. Khi bọn nhiều bánh biết chuyện nổi xung lên thì Temperance lại cắt bánh trả lại, bọn ít bánh thèm thì Temperance lại cho thêm, cho đến khi hai phe chán chả buồn kêu nữa thì thôi.

Ngọc Nguyễn, thành viên Tarot Huyền Bí, quản trị trang Ghi Chép Tarot, một người nghiên cứu tarot tại Hà Nội.
Đọc tiếp »

Trải Bài Tarot Chiêm Tinh: Trải Bài Luna Trăng tròn (Luna Spread)

item-thumbnail
Các trải bài tarot chiêm tinh được thiết kế dựa trên sự vận dụng các yếu tố chiêm tinh vào trong trải bài. Mỗi trải bài được cấu trúc theo vị trí biểu tượng chiêm tinh của trải bài. Mỗi đặc tính chiêm tinh được vận dụng vào ý nghĩa của trải bài tùy thuộc vào đặc tính chiêm tinh của nó: hành tinh, hoàng đạo, trợ tinh, đại hộ tinh, hộ tinh, tiểu tinh ...




Ý Nghĩa Trải Bài: Trải bài của cảm xúc.

Luna (Full Moon) thời điểm trăng tròn ảnh hưởng nhiều lên con người về mặt cảm xúc. Nó khiến bạn tự mâu thuẫn giữa cảm xúc và lí trí. Nó tác động lên cảm xúc khiến bạn mất kiểm soát và ra 1 số quyết định thường là tiêu cực, có xu hướng muốn kết thúc 1 chuyện gì đó. Trải bài Luna giúp chỉ ra sự thật của sự việc và đưa lời khuyên thay vì để cảm xúc lấn át.

Ý Nghĩa Lá Bài:

- Lá 1: Điều tôi cảm thấy?

- Lá 2: Điều tôi muốn làm?

- Lá 3: Sự thật tôi cần biết?


- Lá 4: Tôi nên xử lý như thế nào?

Xem toàn bộ các trải bài trong cuốn 101 Trải Bài Chiêm Tinh Học Dành Cho Tarot của Trang Sai.
Phil Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu Tarot tại Pháp.
Trang Sai, thành viên Mật Hội Tarot, một người nghiên cứu Tarot tại Hải Dương.

Đọc tiếp »

[So Sánh Hai Lá Bài] High Priestess và The Moon trong bộ Rider-Waite Tarot

item-thumbnail


Nhìn trên hình vẽ, ta thấy The High Priestess (Hps) đang ngồi GIỮA hai chiếc cột, một đen một trắng. Bà ngồi chắn GIỮA thế giới bên ngoài và thế giới huyền bí (thế giới huyền bí aka ngôi đền sau lưng Hps, được che phủ bởi tấm màn hình trái lựu). Trên Cây đời (Tree of life), Hps cũng là lá bài ở vị trí chính GIỮA, ngang qua vùng abyss tối tăm.


Lý giải về ý nghĩa biểu tượng hai chiếc cột, ngôi đền, tấm màn...các bạn có thể tự tra cứu trên mạng. Ở đây chúng ta chỉ nói về chữ GIỮA trong lá Hps.

Hps là lá bài của sự treo, lơ lửng giữa hai thứ. Nó không ở bên thứ này, không ở bên thứ kia, không tìm cách cân bằng hai thứ như Justice, cũng ko tìm cách hoà trộn hai thứ vào nhau để cho ra đời một thứ mới như Temperance. Nó chỉ đơn giản là treo lửng lơ con cá vàng như vậy.

Đó là lý do tại sao người ta nói Hps là lá bài của những bí mật - những điều mà ta không biết, nhưng không phải mãi mãi không thể biết, chỉ là chưa đến lúc được biết. Đối với Hps, sự thật đang bị "treo", và sẽ được tiết lộ đúng nơi, đúng người, đúng thời điểm. High priestess không giống như Hierophant, bà ko phải người nghiêm khắc, trong từ điển của bà ko có "được phép" hay "không được phép". Chỉ có "cần thiết", "chưa cần thiết", "đến thời điểm" hay "chưa đến lúc" mà thôi.

Nếu như lá The Hanged man mang tới thông điệp "Mọi thứ đang treo. Muốn thoát khỏi hãy nhẫn nại và hy sinh một chút", thì The Hps lại nhắn nhủ "Mọi thứ đang treo. Muốn thoát khỏi hãy nhẫn nại và tin vào trực giác".




Trực giác - một cụm từ nguy hiểm, rất hay được hiểu lầm và sử dụng bừa bãi. Rất nhiều người lợi dụng "trực giác" để sáng tác ra một "trường phái" gọi là "hệ feel bài". Và khăng khăng "Tôi dùng "trực giác" để bói, tôi không sai cũng ko xấu", trong khi chính các bạn ấy cũng chưa hiểu "trực giác" là cái gì.

Thứ "trực giác" mà nhiều bạn newbie đang ngộ nhận, ấy là trực giác của The Moon. Gọi trực giác cho sang mồm, chứ kêu tên chính xác thì nó là cảm tính và bản năng. The Moon là vùng đất của những giấc mơ. Đây là lá bài của CẢM XÚC NGUYÊN SƠ, THIẾU VẮNG HOÀN TOÀN lý trí, logic và sự nhận biết từ các giác quan. Khi đang nằm dưới ảnh hưởng của The Moon, bạn chỉ TIN VÀ HÀNH ĐỘNG theo cảm xúc và bản năng của mình. Lối hành động như vậy rất nguy hiểm, vì cảm tính luôn là một thứ mơ hồ, bấp bênh, đầy biến động và không phải lúc nào cũng đúng.

Ví dụ: Bạn bước đi một mình trong bóng tối. Dù 5 giác quan đều không phát hiện ra thứ gì nguy hiểm, nhưng bạn vẫn thấy sợ (cảm tính) và chạy (bản năng, hành động theo cảm tính)

Chính vì thuần cảm tính, không hề có suy nghĩ hay cảm nhận từ các giác quan, The moon thường là lá bài mô tả cảm xúc yêu đương, những thăng hoa sáng tạo trong nghệ thuật. Nó cũng là lá bài của ảo giác, lừa gạt và những điều ngộ nhận.

Còn Hps, vị thần nữ của chúng ta không phải là một mặt trăng điên loạn và hoang dại như The moon, bà là ánh trăng khôn ngoan và soi sáng. Đây mới là lá bài biểu tượng cho trực giác thứ thiệt (intuition, hay psychic vision). Thứ trực giác quý giá này sẽ mách bảo ta biết điều gì nên làm, điều gì không nên, điều gì cần làm ngay, điều gì chưa phải lúc. Sự "lửng lơ cá vàng" của lá bài HPs sẽ giúp ta ko bị cuốn theo hay lấn sâu vào cảm tính mơ hồ và dại dột như The Moon. Nó giữ ta đứng yên được GIỮA cảm nhận cảm tính và phân tích lý tính, giúp ta nhìn thấy được cả hai điều đó và sử dụng trực giác để tìm ra hướng đi đúng đắn, hệt như cái cách mà lá bài này ung dung đứng giữa abyss - vùng tối tăm nhất trên Cây đời, dùng ánh trăng khôn khéo của mình để đưa người ta thoát ra khỏi đó.


Cho nên, chúng ta cần phải sử dụng trực giác để feel bài, hay dùng cảm tính cá nhân để cùng bộ bài phiêu diêu trên mây trên gió, các bạn tự có câu trả lời cho mình.
Ngọc Nguyễn, thành viên Tarot Huyền Bí, quản trị trang Ghi Chép Tarot, một người nghiên cứu tarot tại Hà Nội.
Đọc tiếp »

Trải Bài Tarot Chiêm Tinh: Trải Bài Hành Tinh Saturn Sao Thổ (Saturn Spread)

item-thumbnail
Các trải bài tarot chiêm tinh được thiết kế dựa trên sự vận dụng các yếu tố chiêm tinh vào trong trải bài. Mỗi trải bài được cấu trúc theo vị trí biểu tượng chiêm tinh của trải bài. Mỗi đặc tính chiêm tinh được vận dụng vào ý nghĩa của trải bài tùy thuộc vào đặc tính chiêm tinh của nó: hành tinh, hoàng đạo, trợ tinh, đại hộ tinh, hộ tinh, tiểu tinh ...




Ý Nghĩa Trải Bài: Trải bài của giới hạn.

Sao Thổ (Saturn trong thần thoại La Mã) được biết đến cái tên khác là Cronus trong thần thoại Hi Lạp.Sao Thổ thể hiện sự hạn chế, những ranh giới - giới hạn của mỗi con người. Nó cũng đại diện cho sự trách nhiệm trong chính chúng ta, là thứ vô hình tạo ra những luật lệ. Trải bài sao Thổ chỉ ra những giới hạn và trách nhiệm đó giúp chúng ta hoàn thiện, trưởng thành hơn.

Ý Nghĩa Lá Bài:

- Lá 1: Khả năng của tôi?

- Lá 2: Giới hạn của khả năng đó?

- Lá 3: Trách nhiệm của tôi?

- Lá 4: Những giới hạn, tính trách nhiệm giúp tôi những gì?

- Lá 5: Tôi cần làm như thế nào để khắc phục giới hạn của mình cũng như hoàn thiện khả năng của mình?

Xem toàn bộ các trải bài trong cuốn 101 Trải Bài Chiêm Tinh Học Dành Cho Tarot của Trang Sai.
Phil Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu Tarot tại Pháp.
Trang Sai, thành viên Mật Hội Tarot, một người nghiên cứu Tarot tại Hải Dương.
Đọc tiếp »

Trải Bài Tarot Chiêm Tinh: Trải Bài Hành Tinh Pluto Sao Diêm Vương (Pluto Spread)

item-thumbnail
Các trải bài tarot chiêm tinh được thiết kế dựa trên sự vận dụng các yếu tố chiêm tinh vào trong trải bài. Mỗi trải bài được cấu trúc theo vị trí biểu tượng chiêm tinh của trải bài. Mỗi đặc tính chiêm tinh được vận dụng vào ý nghĩa của trải bài tùy thuộc vào đặc tính chiêm tinh của nó: hành tinh, hoàng đạo, trợ tinh, đại hộ tinh, hộ tinh, tiểu tinh ...


Ý Nghĩa Trải Bài: Trải bài của tái sinh, thay đổi.

Pluto (sao Diêm Vương) còn được biết với cái tên Hades trong Hy Lạp, vị thần cai quản địa ngục. Sao Diêm vương là một hành tinh đại diện cho sự thay đổi đột ngột, mục đích của nó là tái sinh và biến đổi khi bị "hủy diệt". Diêm Vương là ngọn lửa chìm trong mỗi người, luôn cháy mãnh liệt dù khó nhận thấy trước khi biến thành hành động. Trải bài chỉ ra quá trình bị dồn đến đường cùng, đang trốn tránh và sâu thẳm trong mỗi người dần thay đổi để trở lại là sự tái sinh thành một người mới, để vượt qua được sự kiện khó chấp nhận ấy.

Ý Nghĩa Lá Bài:

- Lá 1: Vấn đề tôi phải đối mặt, vấn đề khó khăn nhất của tôi?

- Lá 2: Nhìn nhận của tôi khi đối mặt với nó?

- Lá 3: Điều tiêu cực khiến tôi càng thêm khó thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn?

- Lá 4: Điều đã khiến tôi phá vỡ rào cản, bức tường trong tâm hồn mình?

- Lá 5: Điều thay đổi lớn nhất trong tôi?

- Lá 6: Con người mới là người như thế nào?

- Lá 7: Cách nhìn nhận chuyện đã qua?

- Lá 8: Điều tôi học được sau khi thay đổi?

Xem toàn bộ các trải bài trong cuốn 101 Trải Bài Chiêm Tinh Học Dành Cho Tarot của Trang Sai.
Phil Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu Tarot tại Pháp. 
Trang Sai, thành viên Mật Hội Tarot, một người nghiên cứu Tarot tại Hải Dương.
Đọc tiếp »

Trải Bài Tarot Chiêm Tinh: Trải Bài Hành Tinh Neptune Sao Hải Vương (Neptune Spread)

item-thumbnail
Các trải bài tarot chiêm tinh được thiết kế dựa trên sự vận dụng các yếu tố chiêm tinh vào trong trải bài. Mỗi trải bài được cấu trúc theo vị trí biểu tượng chiêm tinh của trải bài. Mỗi đặc tính chiêm tinh được vận dụng vào ý nghĩa của trải bài tùy thuộc vào đặc tính chiêm tinh của nó: hành tinh, hoàng đạo, trợ tinh, đại hộ tinh, hộ tinh, tiểu tinh ...




Ý Nghĩa Trải Bài: Trải bài của khám phá bí ẩn và sự thật.

Ký hiệu của Neptune là hình ảnh cây đinh ba của Poseidon, vị thần cai quản đại dương trong Hy Lạp. Sao Hải Vương chi phối sự huyền bí và ảo tượng. Mang trong mình nhiều tính nữ, Hải Vương đại diên cho sự tĩnh lặng sâu thẳm trong mỗi người với sự tinh tế, nhạy cảm cao trong khía cạnh nghệ thuật. Hành tinh này còn là 1 phần của những giấc mơ, ảo tưởng, những sự thật bị che lấp bởi chính những ảo tưởng, đam mê lấp lánh kia. Trải bài về Neptune chỉ ra những gì bị che khuất trong mỗi chúng ta, những sự kiện xung quanh.

Ý Nghĩa Lá Bài:

- Lá 1: Điều tôi vẫn tin tưởng, cho rằng là đúng?

- Lá 2: Nội tâm của tôi?

- Lá 3: Sự thật tôi cần biết, cần làm sáng tỏ?

- Lá 4: Sự thật đã được che giấu bằng cách?

- Lá 5: Những tác hại nó đem lại?

- Lá 6: Cách xé bỏ vỏ đọc đẹp đẽ, mờ ảo và bí ẩn?

- Lá 7: Làm như thế nào tôi không bị những ảo tưởng đánh lừa 1 lần nữa và hiểu rõ chính mình, hiểu sự việc?

Xem toàn bộ các trải bài trong cuốn 101 Trải Bài Chiêm Tinh Học Dành Cho Tarot của Trang Sai.
Phil Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu Tarot tại Pháp. 
Trang Sai, thành viên Mật Hội Tarot, một người nghiên cứu Tarot tại Hải Dương.
Đọc tiếp »

Trải Bài Tarot Chiêm Tinh: Trải Bài Hành Tinh Jupiter Sao Mộc (Jupiter Spread)

item-thumbnail
Các trải bài tarot chiêm tinh được thiết kế dựa trên sự vận dụng các yếu tố chiêm tinh vào trong trải bài. Mỗi trải bài được cấu trúc theo vị trí biểu tượng chiêm tinh của trải bài. Mỗi đặc tính chiêm tinh được vận dụng vào ý nghĩa của trải bài tùy thuộc vào đặc tính chiêm tinh của nó: hành tinh, hoàng đạo, trợ tinh, đại hộ tinh, hộ tinh, tiểu tinh ...








Ý Nghĩa Trải Bài:

Trải bài của niềm vui, may mắn.
Sao Mộc là hành tinh tượng trưng cho sự phát triển, hoặc những gì may mắn mà bản thân có thể gặp được và thành công từ đó. Trải bài sao Mộc cho thấy những lý tưởng, mục đích và những gì bạn mang lại bản thân khiến bản thân hạnh phúc. Xác định xem bạn đã biết cách tận hưởng cuộc sống hay chưa.

Ý Nghĩa Lá Bài:
- Lá 1: Điều sẽ làm tôi thích?
- Lá 2: Điều thật sự làm tôi hài lòng?
- Lá 3: Hiện trạng cuộc sống của tôi bây giờ?
- Lá 4: Tôi đã bỏ lỡ những gì?
- Lá 5: Tôi sẽ tìm thấy những điều làm cuộc sống của mình tốt đẹp hơn bằng cách?
- Lá 6: Điều tôi cần tránh trong khi tận hưởng cuộc sống?


Xem toàn bộ các trải bài trong cuốn 101 Trải Bài Chiêm Tinh Học Dành Cho Tarot của Trang Sai.
Phil Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu Tarot tại Pháp. 




Trang Sai, thành viên Mật Hội Tarot, một người nghiên cứu Tarot tại Hải Dương.
Đọc tiếp »

[So Sánh Hai Lá Bài ] Justice Và Judgement trong bộ Rider-Waite Tarot

item-thumbnail



(Bài viết theo yêu cầu bạn đọc)


Có lẽ điều gây lầm lẫn lớn nhất giữa hai lá Justice và Judgement, đó là thành tố "phán quyết" (judge) có trong tên gốc của cả 2 lá bài. Chính vì lẽ đó mà nhiều bạn hiểu lầm rằng cả hai lá này đều nói về việc trừng phạt và khen thưởng sau khi căn cứ vào những gì đã làm trong quá khứ.

Thứ nhất, cần nhắc lại Justice là một lá bài thuộc Khí, chủ intellect ( trí tuệ ) và logic, do đó nó công tâm, lý trí và rạch ròi trong mọi chuyện. Như đã trình bày trong bài so sánh giữa Justice và Temperance, đây là lá bài của sự CÔNG BẰNG. Do đó khi ứng với nghĩa "phán quyết", thì nó là một phán quyết công bằng đến từ bên ngoài. Ví dụ: Quan tòa (sau khi xem xét hồ sơ) phán quyết rằng ABC là người có tội, và phải chịu mức án XYZ để "đền bù" lại tội lỗi.

Trong khi đó, Judgement mang nguyên tố Lửa - đại diện cho tôn giáo, tư tưởng, và một cuộc "soi xét" bản thân đến từ BÊN TRONG, chứ không phải một sự "phán xét" đến từ bên ngoài như Justice. (Pictorial Key của Rider - Waite có viết về lá này như sau: Herein is the intimation of a significance which cannot well be carried further in the present place. What is that within us which does sound a trumpet and all that is lower in our nature rises in response--almost in a moment, almost in the twinkling of an eye? Let the card continue to depict, for those who can see no further, the Last judgment and the resurrection in the natural body; but let those who have inward eyes look and discover therewith.)

Trong hình vẽ của bộ Rider-Waite Tarot, những thây ma "tỉnh dậy" chui ra khỏi mồ, vươn mình về phía Thiên thần đang thổi kèn. Nếu như trước đây chúng bị giam hãm dưới mộ trong cái chết bất tận, thì giờ đây chúng đã trỗi dậy, hướng về trời (có thể nói là chúng được tái sinh) Lá bài này không nói về sự công bằng hay sự xét xử, mà nó nói đến sự "tỉnh thức" (awakening) "Tỉnh thức" khỏi điều gì ? Tỉnh thức khỏi những muộn phiền/ nỗi sợ/ lo lắng/ mặc cảm...bất kể điều gì luôn săn đuổi, giam hãm ta trong quá khứ, cũng giống như những thây ma đã được thoát khỏi hầm mộ để bắt đầu "sự sống đời đời".

Để có được sự tỉnh thức đó, người ta phải phán quyết chính bản thân mình, và để được tái sinh, người ta phải biết cách quên đi và tha thứ. Judgement ko phải là lá bài công bằng, nó là lá bài "let it go" - nói nôm na là hãy buông bỏ để được thanh thản.

Lá Justice vì công bằng, nên có tính chất ngay và luôn, chú trọng vào hiện tại, căn cứ vào nguyên nhân để cho ra hệ quả, không mập mờ che giấu hoãn binh. Judgement lại nói đến cả quá trình, bao gồm bị dằn vặt trong quá khứ, thức tỉnh ở hiện tại để được thanh thản trong tương lai.

Justice nói về sự công bằng và phán xét đến từ "con mắt khách quan" bên ngoài: ai ngoan sẽ được thưởng. Với Judgement thì đúng - sai, thắng - thua không còn quan trọng. Lẽ phải nằm ở chỗ người ta biết tự nhìn lại (phán xét từ bên trong), biết cách quên đi, tha thứ và để cho quá khứ được ngủ yên.

Quay trở lại với ví dụ về quan tòa lúc ban đầu. Sau khi trải qua sự phán xử của quan tòa (Justice) và chịu hình phạt, người phạm nhân vẫn ko khỏi ăn năn day dứt. Nỗi thống khổ đó còn dày vò anh ta cho đến khi anh ta được người khác tha thứ, được bản thân mình tha thứ và tạm quên đi tội lỗi của mình (Judgement).


Cả hai lá bài này đều khá gần với khái niệm "nhân quả". Nếu bạn hiểu nhân quả có nghĩa là vì kiếp trước bạn từng làm xxx việc xấu, nên kiếp này bạn phải chịu ĐỦ xxx lần đau khổ , thì đó chính là Justice (ông trời đang phán xét bạn, thưởng phạt phân minh) Còn nếu bạn hiểu nhân quả tức là vì kiếp trước làm xxx việc xấu, nên kiếp này phải chịu đau khổ CHO ĐẾN KHI NÀO bản thân thực sự hướng thiện, làm việc tốt, đoạn tuyệt với việc xấu, thì ấy chính là quan điểm của lá Judgement (tự mình phán xét, để quá khứ ngủ yên, tự thức tỉnh và tái sinh)


Ngọc Nguyễn, thành viên Tarot Huyền Bí, quản trị trang Ghi Chép Tarot, một người nghiên cứu tarot tại Hà Nội.
Đọc tiếp »

Ý Nghĩa Ngược Của Lá Bài: Queen of Wands Trong Bộ Bài Mystical Cats

item-thumbnail


Khi nói đến Hậu Gậy, một người thường chỉ nhìn những tính chất của bộ Gậy (Lửa) như năng động, tự tin, bộc trực, hào sảng, mà ít ai để tâm đến đây còn là một lá Hoàng Hậu. Hãy tạm gác những lí thuyết như Hoàng Hậu thể hiện sự trưởng thành về nội tâm, là người hỗ trợ tinh thần, bạn chỉ cần nhìn vào điều thực tế quan trọng nhất: đây là một người phụ nữ.

Một người phụ nữ, dù có thành công trong sự nghiệp thế nào, có tự lập hay bản lĩnh ra sao, trong thâm tâm, vẫn luôn khao khát yêu thương cho đi và được yêu thương nhận lại.



Chẳng qua, Hậu Gậy có thể dễ quên, dễ vui vẻ hơn các Hậu khác, thế nên, Hậu Gậy luôn thích khuấy động không khí, thích di chuyển, hoạt động sôi nổi. Trong cách nhìn của người khác, nàng luôn là một người tỏa sáng nổi bật chói lóa. Có thể ví Hậu Gậy như một mặt trời con, tỏa ánh sáng ấm áp vui vẻ đến người khác, nhưng không mấy ai đủ can đảm để đến gần tìm hiểu nàng, để nhìn ra đằng sau sự hào quang bên ngoài vẫn là một tâm hồn nhạy cảm bên trong.

Một trong những Hậu Gậy nổi tiếng nhất trong lịch sử có thể nói đến Marie Antoinette. Nàng nổi tiếng vì sự xa hoa phù phiếm của mình, nhưng ai có thể trách một cô công chúa bị gả đến đất nước xa lạ như một quân cờ chính trị. Nàng chẳng qua như một đứa trẻ, nếu có thể làm người khác vui vẻ mà tụ họp quanh nàng, thì nàng sẽ tiếp tục để duy trì được điều đó. Ấy vậy mà, nàng nổi tiếng như một kẻ bày trò thượng lưu ra sao, thì cũng nổi tiếng như một người vợ, người mẹ, sẵn sàng làm tất cả để bảo vệ chồng, con của mình như thế.

Lá Fire Queen của Mystical Cats Tarot cũng thể hiện rõ điều đó. Hậu Gậy thích hưởng thụ những thứ xa hoa như những đóa pháo bông chẳng hạn. Những đóa pháo bông như những lời khen ngợi, ca tụng nàng, nhưng khi không còn nữa, thì tâm hồn này chỉ còn là một màn đêm trơ trọi. Có thể nói, không được khen ngợi, công nhận, là một trong những bóng tối ám ảnh nàng Hậu Gậy. Cũng như, khi đã quen mắt với thứ ánh sáng của pháo bông, thì những thứ ánh sáng lẻ loi, le lói của những ngôi sao nhỏ không đủ thỏa mãn nàng nữa, kể cả khi ánh sáng của ngôi sao còn chân thật hơn ánh sáng của pháo bông gấp nhiều lần.

Những lá bài Hoàng Hậu khác, dù là Gậy, Chén, Kiếm, Tiền, thì điều chính yếu nhất, các nàng vẫn là tâm hồn phụ nữ. Vì vậy, các bạn có vui chơi dịp lễ thế nào, cũng đừng bỏ quên những người phụ nữ quan trọng nhất đang ở bên cạnh của mình nhé, nhất là mẹ đó.

Ngọc Nguyễn, thành viên Tarot Huyền Bí, quản trị trang Ghi Chép Tarot, một người nghiên cứu tarot tại Hà Nội.
Đọc tiếp »

[So Sánh Hai Lá Bài] Two Swords và Eight Swords trong bộ Rider-Waite Tarot

item-thumbnail

Điểm giống nhau giữa Two Swords và Eight  Swords, nếu nhìn theo hình ảnh chuẩn Rider Waite, thì đều vẽ hình một người bị bịt mắt với những thanh kiếm. Cả hai lá bài đều diễn tả trạng thái "tĩnh": ở yên, không thể "chuyển động". Vậy chúng khác nhau như thế nào ?



Dĩ nhiên, với bộ kiếm đại diện cho suy nghĩ, giao tiếp, thì cụm từ "không thể chuyển động" phải hiểu theo nghĩa bóng.




Điểm khác nhau giữa Two Swords và Eight  Swords, cụ thể hơn là điểm khác nhau giữa sự "tĩnh" của Two Swords và Eight  Swords, thể hiện ở hành động rất khác biệt trong hai lá bài: một lá chủ động cầm kiếm, bắt chéo chúng lại. Một lá hoàn toàn bị động, bị bao vây giữa những thanh kiếm.


1. Two Swords :



Rất nhiều bạn hiểu Two Swords là lá bài của sự chọn lựa và đưa ra quyết định: Nhân vật trong hình đang cầm hai thanh kiếm, và đang đưa ra QUYẾT ĐỊNH xem nên CHỌN thanh nào. Điều này khiến cho lá Two Swords trở nên na ná với lá Two Wands. (Nói thêm chút về lá Two Wands: Đây là lá bài thúc giục, ca ngợi lòng can đảm và sự đam mê, khi bỏ lại "lãnh thổ" của mình phía sau để "đầu tư năng lượng" vào một cuộc "viễn chinh" mới. Nhân vật trong lá Two Wands đứng trước một "quyết định" lịch sử (mà sẽ khiến ông ta trở nên vĩ đại), ông ta "chọn" một cây gậy, hướng về phía trước với nó, bỏ cây còn lại phía sau lưng. Thuộc bộ gậy chủ về năng lượng, hành động và nhiệt huyết, lá Two Wands mang nặng tính chất chọn lựa (hoặc thúc giục chủ thể phải đưa ra chọn lựa), bởi vì năng lượng của bộ gậy (tâm huyết, đam mê...) vốn là thứ không thể san sẻ cho nhiều đối tượng.


Ở đây, chủ thể trong lá Two Swords không hề chọn cầm một thanh kiếm, hay bỏ thanh kiếm kia đi, mà cầm cả hai thanh kiếm ngang hàng với nhau, đối xứng nhau. Do đó, nói lá Two Swords thể hiện quyết định hay lựa chọn là chưa thỏa đáng.



Lá bài này ko nói đến việc quyết định/ lựa chọn, mà nó đề cập đến một giai đoạn TRƯỚC KHI phải đưa ra quyết định/ lựa chọn. Với danh pháp "peace restored" trong Book T, lá Two Swords thể hiện một khoảng thời gian "đình chiến", một THỎA HIỆP TẠM THỜI (để cân nhắc và suy nghĩ) trước khi sóng gió lại nổi lên lần nữa.



Hình dung đơn giản: Hai thanh kiếm đang đánh nhau (tượng trưng cho xung đột về ý tưởng, ý định, suy nghĩ, lời nói, tranh luận...) Chủ thể trong hình (đóng vai trò trọng tài) đặt hai thanh kiếm thành dấu bắt chéo, biểu tượng cho sự tạm dừng. Dải băng bịt mắt ngụ ý sự công tâm, không thiên vị bên nào (google thêm từ khóa justice + blindfold). Đây là một "thỏa thuận ngừng bắn" tạm thời giữa hai bên. Chủ thể dĩ nhiên đang cân nhắc nên cho bên nào win.. Nhưng sâu hơn nữa, đây là lá bài của sự kiểm soát tình huống (kiểm soát xung đột, dù chỉ là tạm thời).


Chủ thể trong lá bài hoàn toàn CHỦ ĐỘNG tách các bên xung đột ra, không cho chúng choảng nhau và kiểm soát tình hình đình chiến tạm thời đó. Hai kiếm đang "tĩnh", nhưng đây là trạng thái tĩnh chủ động, có mục đích, có sức mạnh.

2. Eight  Swords:


Ngược lại, cũng là "tĩnh", nhưng Eight  Swords hoàn toàn bị động, bị ép buộc, bị trở thành nạn nhân. Chủ thể trong lá Eight  Swords cũng mang một dải băng bịt mắt, nhưng ngoài ra còn bị trói tay, điều này gợi ý rằng chủ thể BỊ bịt mắt (để không thấy rõ ràng mọi thứ), chứ không phải TỰ bịt mắt (để tránh ngoại cảnh làm cho nhiễu loạn mà mất đi sự công tâm) như trong lá Two Swords.

Rõ ràng hơn, đây là lá bài của sự đánh bẫy, sự mắc kẹt không mong muốn giữa những thanh kiếm, chứ không còn là lá bài chủ động "đình chiến" giữa những xung đột về ý nghĩ, lời nói nữa...

Cũng nên nhớ rằng, vì là kiếm, nên cái bẫy trong Eight of Swords không là gì khác ngoài "dư luận": những lời bàn tán, thị phi, những suy nghĩ trái chiều, sự chỉ trích... Eight  Swords diễn ta một tình huống mà người ta e ngại "di chuyển" (ngụ ý cho sự thay đổi, vượt qua, vượt lên dư luận...) bởi vì sợ những thanh kiếm (tin đồn, lời lẽ đánh giá...) có thể hướng thẳng vào mình và làm mình thương tổn.

Quay trở lại một chút với chi tiết dải băng bịt mắt. Chúng ta đã đồng ý rằng: dải băng trong lá Eight  Swords khiến chủ thể không nhìn rõ thục tế, không biết đi lối nào để vượt qua vòng vây của Eight  Swords mà ko bị thương. Nó là một "dụng cụ" giam hãm chủ thể. Ở trong lá Two of Swords, ĐÔI KHI dải băng này cũng có cùng tính chất như vậy. 

Ngoài việc thể hiện sự công tâm, dải băng này đôi khi cũng mang tính "chối bỏ nhìn nhận thực tại", là khi chủ thể trong lá Two Swords cứ lần lữa, không muốn (hoặc không thể) đưa ra quyết định cuối cùng sau thời gian đình chiến. Đó là tâm lý chần chừ, hòa hoãn, cứ muốn kéo dài trạng thái treo này mãi mãi. Trong một vài trường hợp, chủ thể trong lá Two Swords đang TỰ mình giam hãm chính mình trong sự thiếu quả quyết và trốn tránh vấn đề của chính bản thân. Như vậy, ngược lại với lầm tưởng rằng lá bài này mang ý nghĩa "đưa ra quyết định" lúc ban đầu, đôi khi lá Two Swords lại thể hiện một trạng thái "không thể quyết định" được. 

Ví dụ minh họa cho hai lá bài:

- Giả sử bố bạn muốn bạn làm luật sư, mẹ bạn lại muốn bạn làm bác sĩ. Cả hai đều có những lý lẽ và không ngừng lôi kéo bạn đứng về phía mình. Bạn - dĩ nhiên là người đưa ra quyết định sau cùng - nhưng hiện tại bạn chưa thể quyết định được gì. Bạn muốn tạm ngừng cuộc "kéo co" này lại, đưa ra tuyên bố với cả hai bên bố mẹ "Đừng nói thêm gì cả, hãy cho con thời gian để suy nghĩ". Đây là tình huống điển hình của Two Swords.

- Cũng như vậy, bố muốn bạn làm luật sư, mẹ muốn bạn làm bác sĩ (bởi vì đó là những nghề danh giá trong xã hội). Nhưng bản thân bạn lại chỉ muốn làm dancer chẳng hạn. Bạn biết đây là một nghề có nhiều điều nhạy cảm, và những đánh giá khắt khe của xã hội (và của gia đình) với nghề này khiến bạn bị tổn thương, không dám đạp lên tất cả để theo đuổi ước mơ. Bạn mắc kẹt trong những tranh cãi trái chiều giữa gia đình, và trong cả những đấu tranh tư tưởng của bản thân..., lúc này, bạn đang ở trong hoàn cảnh của Eight  Swords.
 Ngọc Nguyễn, thành viên Tarot Huyền Bí, quản trị trang Ghi Chép Tarot, một người nghiên cứu tarot tại Hà Nội.
Đọc tiếp »

Hành Trình Thằng Hề (Chương VIII, Khái Luận Về Thằng Hề Trong Văn Hóa Thế Giới)

item-thumbnail

Bắt đầu với The Fool, với con số 0.

Có hai thái cực với lá bài này mà ta phải xem xét. Ở khía cạnh đầu tiên, đây là quân bài của những sự khởi đầu mới, của các linh hồn thuần khiết. Nhưng mặt khác, nó lại đại diện cho những con người đã trải qua hết chặn đường từ 1 đến 21, nhìn thấu suốt bản chất của mọi thứ, vui vẻ vào đời mang theo lòng trẻ nít. Chúng ta phải nhớ rằng, hai quân bài The Fool và The World là hai quân bài quan trọng vào bậc nhất trong cỗ bài Tarot. Ở khía cạnh thứ hai, The Fool, không còn đặt nặng quyền thế, hay lo lắng sự ảnh hưởng của số phận, bình thản đối diện với cái chết, sẵn sàng trải qua hết thảy đau khổ trong đời sống. 





Chỉ đề cập một vài ý cơ bản ở khía cạnh của một The Fool khác, bây giờ chúng ta lại quay trở lại với hình ảnh của The Fool mà chúng ta sẽ phải gặp gỡ giữa đời thường, một đứa trẻ, một kẻ rồ dại, một chàng thơ ngây…

The Fool có thể là chúng ta, hay đơn giản là một bào thai mới thành hình. Hãy chú ý đến chiếc túi nhỏ của hình tượng The Fool, hành trang trong chuyến hành trình. Bước tới hố thẳm. Giống như loài chim được sinh ra đã biết cách để làm tổ, thì chúng ta sinh ra không phải là những tấm bảng trắng, mà sâu bên trong chúng ta là những kí ức của tổ tiên được mã hóa dưới dạng tiềm thức. The Fool là những sự khởi đầu mới, nó có thể nói về sự sáng thế hoặc đơn giản là đổi một công việc. The Fool với con số không, nhiều lúc lại như một vị hiền triết “ tứ đại giai không” đi giữa cõi đời phiền não. Đó chính là tinh thần bình thản, không sợ hãi dẫu đó là số phận, nhân quả, quyền lực, cái chết …

Như một bào thai mới hình thành, chưa phân rõ giới tính. The Fool là sự trong sạch, thuần khiết, thơ ngây nhưng theo đó là sự non yếu, dại khờ, ngu ngốc. Ai trong chúng ta, cũng là The Fool – con số không, bắt đầu những bước đi đầu tiên để tìm kiếm thành công bên ngoài, tự hiểu chính mình. Nhưng khi chúng ta cúi nhìn vực thẳm trước mặt, thì vực thẳm cũng đang nhìn vào chúng ta. Con chó xù màu trắng quấn quanh chân ta, nó vừa là bạn vừa là kẻ thù của ta. Nên nhớ rằng, qủy Méphisto từng hiện ra dưới hình thù một con chó thân thiết với Faust, rồi hiện nguyên hình khi ông tuyệt vọng nhất. Nó mời gọi ông kí giao kèo bán linh hồn. Hành động này ẩn dụ trong đó về việc, trên đường đời bản thân chúng ta không hiếm lần phải quỳ gối thỏa hiệp, rồi dần dần bán đi linh hồn của mình. Đó là thiên lương, là sự thuần khiết. Nhớ rằng, trong cuộc chiến với con quái vật thì chúng ta không chỉ chống lại chúng, mà còn chống lại việc chúng ta biến thành con quái vật khác thế vào chỗ của chúng. Trên đường đi của The Fool/ Chúng Ta, thất bại lớn nhất chính là đánh mất chính bản thân mình.

Nhưng thôi, dẫu dưới hố thẳm trước mắt có nhiều thứ khó tiên đoán, khổ đau lẫn hạnh phúc, thì chúng ta hãy cứ cất bước đi thôi. Cứ chạy như gió, khờ dại như The Fool, với một tinh thần thuần khiết. Vì “ trước ngày lên ngôi Chúa, ai chắc không dại khờ.” 


Đọc toàn bộ các chương của tiểu luận văn học Khái Luận Về Thằng Hề Trong Văn Hóa Thế Giới của Duy Trần. 
Phùng Lâm, nhà văn, thành viên Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu tâm linh ở tp.HCM.

Đọc tiếp »

Biểu Tượng Thằng Hề Trong Văn Học (Chương VII, Khái Luận Về Thằng Hề Trong Văn Hóa Thế Giới)

item-thumbnail


Nhắc đến hề, có thể có ba cách hiểu: thứ nhất, đó là một loại nghề nghiệp, một loại người mua vui trong xã hội; thứ hai, đó là một kiểu nhân vật trong các nghi lễ tôn giáo và xã hội ở nhiều nền văn hóa; thứ ba, đó là một kiểu nhân vật chức năng trong tác phẩm nghệ thuật. Thật ra, ba cách hiểu này đều có cùng một bản chất, vì hề bao giờ cũng đứng trên lằn ranh giữa thực tế và huyễn ảo, giữa đời thường và ước lệ, giữa nghệ thuật và đời sống. Văn học nghệ thuật là tấm gương phản ánh đời sống, đã thấm hút các chất liệu nội dung và hình thức của đời sống (trong đó có hề) để làm phương tiện biểu hiện thế giới tư tưởng của người nghệ sĩ. Đối với văn học, hề là một kiểu nhân vật chức năng, có vai trò châm biếm, trào phúng, thể hiện tư tưởng của tác giả. Nhưng trong tác phẩm trào phúng, hề không phải là nhân vật duy nhất, và dường như các nhân vật trong tác phẩm trào phúng, không ít thì nhiều đều gắn với yếu tố tiếng cười. Như vậy, đâu là điểm khác biệt giữa hề và các nhân vật khác trong tác phẩm trào phúng? Nhân vật hài hiểu đơn giản là nhân vật trong tác phẩm trào phúng. Như vậy thì hề cũng là một kiểu nhân vật hài. Nhưng không phải nhân vật hài nào cũng là hề. Trong phần này chúng tôi đưa ra những ranh giới phân biệt kiểu nhân vật hề và tập hợp những nhân vật hài còn lại trong tác phẩm trào phúng.
.


Về mặt nội dung và hình thức tạo tiếng cười, không có sự phân biệt giữa nhân vật hề và các nhân vật hài khác. Việc cười nhạo cái thiêng, các chủ đề tình dục, các yếu tố tục tĩu, sự cười nhạo bệnh tật, cái chết và những sự tổn hại về thể xác, tinh thần là những chủ đề không xa lạ gì trong tác phẩm trào phúng. Trạng Quỳnh giễu cợt Chúa, thậm chí trêu ngươi thánh thần. Trong truyện Ba Giai Tú Xuất có đoàn hủi viếng quan phủ, tạo thành trò vui hiếm thấy. Các thủ pháp tạo tiếng cười có tính chất lạ hóa như phóng đại, giễu nhại, các lối nói mỉa mai châm chọc, các lối chơi chữ… cũng không độc quyền của hề trong các tác phẩm trào phúng. Về bản chất, sự khác biệt cơ bản giữa nhân vật hề và các nhân vật khác, đó chính là vị trí của nhân vật đối với thế giới trong tác phẩm. Các nhân vật thông thường hoàn toàn thuộc về thế giới trong tác phẩm, nó dự phần vào đó, bị chi phối bởi tình huống, nó ở cùng bình diện với thế giới mà nhà văn miêu tả. Ngược lại, hề vừa tham gia vào thế giới trong tác phẩm, vừa đứng ngoài thế giới đó, hề đứng ở lằn ranh giữa các thế giới. Như vậy, hề và các nhân vật hài khác không đứng cùng một bình diện. Điểm khác biệt cơ bản đó được biểu hiện cụ thể qua hai phương diện: ngoại hình nhân vật và mối quan hệ với tình huống gây cười.

Tiêu chí
Hề
Các nhân vật hài khác

Ngoại hình

Nghịch dị, phân biệt hề với phần còn lại của thế giới.

Phù hợp với tính cách và xuất thân, có thể trùng lắp.


Quan hệ với tình huống hài hước

Chủ động tạo ra tình huống hài hước thông qua các câu hỏi, các trò chọc ghẹo
Như các nhân vật trong tác phẩm tự sự khác, chịu sự chi phối của tình huống truyện (ở đây là tình huống hài hước), được đặt vào trong tình huống để làm bật lên tiếng cười.


Ví dụ tiêu biểu

-Forrest Gump
-Beghemot
-Hề của vua Lear
-Trạng Quỳnh
-Ba Giai, Tú Xuất
-Nhân vật trong các mẩu truyện cười
-Nhân vật trong truyện ngắn Chekhov



Thứ nhất, về mặt ngoại hình, hề nghịch dị khác hẳn với đám đông còn lại (những nhân vật hài khác). Những nhân vật hài khác có thể là những người rất bình thường, như trong truyện ngắn Chekhov, chúng ta có thể gặp họ ở bất kì đâu, đó có thể là một viên chức (như Cherviakov trong Cái chết của một viên chức), có thể là một viên cảnh sát (như Otrumelov trong Con kỳ nhông), có thể là một người gầy hay béo (Anh béo anh gầy)… Nhưng hề, trong tạo ngoại hình nghịch dị của hắn, đòi hỏi hắn là duy nhất được miêu tả theo cách như vậy trong thế giới mà hắn tồn tại. Không thể nhầm lẫn Forrest Gump với bất kì ai trong thế giới của hắn, vì hắn có ngoại hình to lớn, đần độn, thậm chí kì quái, đôi khi còn buộc chiếc bóng bay vào cúc áo để người ta có thể biết mình ở đâu. Beghemot, con mèo đi bằng hai chân sau, to như con lợn đực thiến trong Nghệ nhân và Margarita của Bulgakov gây sửng sốt cho bất kì người dân Moscow nào gặp hắn, vì sự kì dị và lạ lùng của hắn. Trong nghệ thuật sân khấu, như hí kịch hay chèo, phục trang của hề đều có những ước lệ riêng đảm bảo không nhầm lẫn hề với các loại nhân vật khác. Như vậy, ngoại hình của hề có tính duy nhất, và đó là cơ sở quan trọng để phân biệt hề với các nhân vật còn lại. 


Cũng có trường hợp nhân vật được tạo dựng với thủ pháp nghịch dị, nhưng không phải là hề. Có thể kể đến gia đình cụ cố Hồng trong trích đoạn “Hạnh phúc một tang gia”, tiểu thuyết Số đỏ của Vũ Trọng Phụng. Nghịch dị là sự đảo lộn những quy luật đời thường. Bản chất vui tươi hoan hỉ của đám tang mang đậm chất nghịch dị. Những nhân vật trong đám tang đó cũng được tạo hình rất quái dị: cụ cố Hồng cố tình mặc áo bông giữa mùa hè, làm mọi cách để già hơn tuổi, ông Phán mọc sừng mặc cái khăn trắng to tướng, áo thụng trắng lòe xòe, bà Văn Minh diện những bộ trang phục tân thời, cô Tuyết gây ấn tượng bởi bộ trang phục nửa kín nửa hở, minh chứng cho việc cô chưa mất hẳn chữ trinh. Tuy nghịch dị, nhưng những nhân vật của Vũ Trọng Phụng không phải là hề, bởi vì ngoại hình của họ không có tính duy nhất. Tất cả các nhân vật đều là những điển hình cho một lớp người đểu giả trong xã hội Việt Nam những năm 1930. Ở đây cũng cần nói thêm, mặc dù màn “Hạnh phúc của một tang gia” có đầy đủ các hình thức của carnaval: đám rước giễu hành mang hình ảnh của những con quỷ hoan hỉ (cười cợt trên cái chết của người thân), tiếng cười lộn ngược giả trá trong tiếng khóc, có sự chôn cất hạ huyệt, nhưng về bản chất, “Hạnh phúc một tang gia” đối lập hoàn toàn với cảm quan carnaval. Ở chỗ, cái thế giới giả trá và tàn nhẫn kia chính là thế giới thực, cái đám giễu hành kia là con đẻ của thế giới thực, và khi cái huyệt kia lấp xuống, đó chính là sự tuyên án cái chết đối với đạo đức và nhân tính. Ở đây hoàn toàn không có trạng thái hai thế giới đặc thù của carnaval, và sự chôn xuống không hề có ý nghĩa tái sinh.

Tiêu chí quan trọng hơn, chính là mối quan hệ giữa các nhân vật với các tình huống gây cười. Nhân vật hài khác trong tác phẩm trào phúng bao giờ cũng chịu sự chi phối của tình huống. Phải có sự việc sứ Tàu đến gây loạn và ra thử thách, trạng Quỳnh mới có dịp để châm biếm, mỉa mai, vạch trần bọn sứ Tàu từ đó tạo tiếng cười. Phải có sự việc anh chàng mới cưới và anh chàng mới mua áo gặp nhau, mới có tiếng cười chế giễu thói khoe khoang trong truyện Lợn cưới, áo mới. Ngược lại, nhân vật hề chủ động tạo ra tình huống gây cười, lôi kéo các nhân vật khác vào trò diễn của mình để tạo ra sự hài hước. Beghemot trong Nghệ nhân và Margarita lôi kéo, trêu chọc các nhân vật khác trong đoàn tùy tùng, giễu cợt, chế nhạo họ để mua vui. Hắn còn chủ động tạo ra sân khấu Hắc ảo thuật (một sự kiện quan trọng trong cốt truyện) để biến một tập thể công dân Moscow thành trò vui. Màn “Đại vũ hội của Chúa quỷ Satan” do Beghemot tổ chức là điểm hội tụ và là cao trào của ba tuyến truyện, có chức năng phân giải, phán xử số phận của các nhân vật trung tâm. Thật ra, nhân vật hề không hoàn toàn thoát ly khỏi tình huống truyện, nhưng sự vận động của hề luôn hướng ra khỏi sự vận động của tình huống, để tạo ra tình huống mới có chức năng gây cười. Forrest Gump cả cuộc đời luôn bị lôi kéo hết từ sự kiện này đến sự kiện khác, và hầu hết đều có tính chất trang trọng: phát biểu nhân giải vô địch đội bóng, nhận huy chương kháng chiến và gặp tổng thống, tham gia cuộc thử nghiệm NASA ra ngoài vũ trụ, vô địch giải cờ vua thế giới… Nhưng sự vận động của nhân vật đều đi lệch khỏi tính chất trang trọng đó, và tạo ra vô số các tình huống gây cười, phá bĩnh, lật mặt các sự việc trang trọng. Là cầu thủ phát biểu trong giải vô địch bóng bầu dục, Forrest Gump chỉ biết nói: “Tôi buồn đái”. Khi gặp tổng thống, được hỏi về vết thương chiến tranh, hắn vạch quần ra cho tổng thống xem, ngay trong chương trình truyền hình trực tiếp được cả nước quan tâm. Qua lăng kính của hắn (ngôi kể chuyện thứ nhất xưng tôi), tất cả các điều trang trọng nhất đều bị phỉ báng, đều là những thứ “cứt đái” vô nghĩa. Như vậy, hề dự phần vào hiện thực cuộc sống như một kẻ phản loạn, hắn lộn trái hiện thực (một cách ý thức hay vô thức) bằng các trò hề của mình, sự tương tác với các nhân vật khác của hề lôi kéo họ vào sân khấu của hắn, biến họ thành người cộng sự, người đồng diễn.

Tiêu chí mối quan hệ với tình huống là tiêu chí chủ yếu để phân biệt hề với nhân vật hài khác, giúp ta giải quyết được nhiều trường hợp tiêu chí ngoại hình không giải quyết được. Đơn cử như trường hợp Belikov trong truyện ngắn Người trong bao của Chekhov. Ngoại hình “trong bao” của Belikov thỏa mãn tiêu chí nghịch dị và đảm bảo tính duy nhất: cặp kính đen to tướng che gần hết khuôn mặt nhợt nhạt, choắt như mặt chồn, chiếc áo bành tô cốt bông bẻ cổ đứng lên, lỗ tai nhét bông, chân đi giày cao su… Tuy vậy, Belikov không phải là nhân vật hề, ở chỗ, hắn hoàn toàn là con đẻ của cái hiện thực mà hắn đang sống. Mọi hành động của hắn đều bị chi phối bởi nỗi sợ hãi các nhà cầm quyền, thể hiện rõ “thói nô lệ tinh thần” mà Chekhov vẫn phê phán. Tính chất “người trong bao” của Belikov dần bộc lộ qua các tình huống truyện. Như vậy, trong quan hệ với hiện thực, Belikov ở cùng bình diện với các nhân vật khác trong tác phẩm. Sự nghịch dị của hắn được tạo ra để phóng đại, tô đậm một hiện tượng phổ biến trong xã hội Nga thế kỉ XIX, thói nô lệ tinh thần, qua đó Chekhov trình bày quan điểm về cải cách xã hội và cải cách con người. 


Đọc toàn bộ các chương của tiểu luận văn học Khái Luận Về Thằng Hề Trong Văn Hóa Thế Giới của Duy Trần. 
Duy Trần, Đại Học Quốc Gia Tp.HCM, một người nghiên cứu tarot tại Tp.HCM.
Đọc tiếp »
Trang chủ