Hai lá major và minor này chia sẻ với nhau chung từ khóa Illusion. Cần phải hiểu rằng, illusion không phải là thứ duy nhất mà Moon đề cập tới, tuy vậy, ở đây ta sẽ chỉ tập trung vào việc đem hai nghĩa illusion này ra so sánh với nhau và tìm sắc thái khác biệt giữa chúng.
Moon là một lá bài nguy hiểm trong bộ ẩn chính. Nó nguy hiểm không phải ở tính chất bạo phát, bạo tàn, phá bỏ, đổ vỡ, cầm tù…như những lá dễ dọa người khác, kiểu Devil, Tower hay Death. Cái nguy hiểm của Moon nằm ở chỗ: nó là một wild card, không thể tiên liệu, không thể chắc chắn và không thể dựa dẫm. Dưới ánh trăng mờ ảo, bạn không thể tin được những gì bạn nhìn thấy là thật hay ảo, cũng không biết nó sẽ dẫn đường cho bạn đi tới đâu, đất mộng hay là miệng vực. Có liên hệ với chòm Song Ngư, The Moon hàm chứa trong mình cả một “biển nước” – đại diện cho cảm xúc, cảm tính, trực giác… thô sơ, thuần nhất, nguyên thủy. Khác với “trực giác” của High Ps là thứ trực giác đã qua “tinh luyện”, có kiểm soát, có tri thức của một người hiểu biết và nhạy cảm, thì khái niệm “trực giác” trong Moon gần hơn với bản năng vô thức nguyên thủy, là thứ trực giác khai sơ tiềm ẩn. Khi đã ở trong vùng kiểm soát của The Moon, chúng ta sẽ suy nghĩ, cư xử, hành động…hoàn toàn dựa theo tiếng gọi và sự chỉ bảo của cảm xúc, của bản năng…mà không có can thiệp của bất kỳ loại logic, lý tính nào cả.
The Moon strong Rider Waite Tarot. Ảnh: Wiki |
Được tháo bỏ khỏi gông xiềng lý tính và đắm mình trong vùng trực giác, xúc cảm nguyên sơ, đó là lý do tại sao The Moon vừa có thể mang tới những phút thăng hoa, lãng mạn, sáng tạo, chạm tới những chỗ ẩn sâu nhất trên bản đồ tâm lý con người, tạo ra những nghệ sĩ thiên tài, lại cũng có thể dẫn con người tới chỗ mơ mộng, ảo tưởng, lạc hướng, điên loạn, thần trí bất minh. Như ng ta hay bảo thiên tài và thằng điên chỉ cách nhau gang tấc. Hay như câu chuyện Van Gogh lừng danh trong cơn maniac đã tự cắt tai của mình, đó cũng là ví dụ tiêu biểu cho The Moon vậy.
Cái sự Illusion của Moon có thể hiểu như một cơn say của ma túy, hay dễ hiểu hơn, những ảo giác có được khi “đập đá”. Tức là một khi đã rơi vào cuộc ảo tưởng của The Moon, thì chủ thể khó mà biết mình đang ảo tưởng, cũng không thể ý thức được sự ảo tưởng đó có thể nguy hại đến nhường nào. Vì đã mất đi ánh sáng soi đường của logic và lý tính, nên nếu như dưới ánh mặt trời, chúng ta thấy trước mặt là vực thẳm, thì dưới ánh The Moon, chủ thể chỉ thấy đó chính là lối vào động thiên thai. Điều nguy hiểm hơn là chủ thể dễ dàng đi theo lối đó, tức là dễ hành động mù quáng và tin tưởng vào ảo mộng. Những việc mà người thường thấy là điên khùng, mộng hão…thì chủ thể lại thấy đó rất bình thường, thậm chí Moon còn có thể tạo ra cho chủ thể một cảm giác “sáng suốt” giả tạo, triệt tiêu và đánh lừa mọi suy nghĩ lý tính trước khi nó kịp nhen nhóm. Ảo mộng của Moon là thứ một khi đã dính vào thì rất khó để kiểm soát. Đó cũng là lý do tại sao lá bài này còn có thể ám chỉ các căn bệnh tâm thần.
Illusion của Moon, so với 7 cốc, thì trầm kha hơn rất nhiều. Với lá 7 cốc, ít nhất chủ thể không làm-gì-cả, nên việc mơ mộng ảo tưởng không (hoặc chưa) dẫn chủ thể tới hành động rồ dại nguy hiểm. Với danh xưng Illusionary vision trong Book T, và được mô tả như một lá bài “wishful thinking” trong RWS, chúng ta có thể hình dung 7 cốc là việc mơ mộng giữa ban ngày. Là khi người ta cứ tự tưởng tượng ra tương lai (phần nhiều là tốt đẹp) , cố ý vẽ vời ra các hệ quả mà không thực sự bắt tay làm gì. Dẫu rằng Illusion của 7 cốc cũng có thể dẫn tới một tương lai ảo tưởng, viển vông, nhưng ít nhất nó vẫn tỉnh táo hơn The Moon, ở chỗ: Trong 7 cốc, ít nhất chủ thể, dầu cho mơ mộng không thực về tương lai, nhưng cũng vẫn là mơ trên căn cứ của những gì đang có ở hiện tại (kể cả cái gọi là “căn cứ” đó có thể là ngây ngô hay ngộ nhận, thì ít nhất ở đây cũng có được một sự ý thức về việc suy diễn logic hiện tại – tương lai, nguyên nhân – hệ quả... Nó giống như kiểu một cô gái mới hẹn hò với anh chàng được một thời gian ngắn, thấy tình cảm phút đầu cũng nồng cháy lãng mạn, đã vội suy diễn và mơ về luôn một happy ending chỉ có cái chết chia lìa đôi lứa.
7 of Cups strong Rider Waite Tarot. Ảnh: Wikipedia |
Điều thứ hai khiến 7 cốc không nguy hiểm bằng moon, đó là vì ở 7 cốc chủ thể phần nhiều là ngồi đó mà tự tưởng tượng, nằm mơ giữa ban ngày, vẽ vời hão huyền về những thứ sắp tới, chứ không (chưa) có hành động đi theo những điều đó. Nên ít nhất dù ảo tưởng có viển vông đến đâu, thì nguy hiểm cũng chưa phải là thứ sẽ lập tức tìm đến với họ.
Điểm cuối cùng: Dù Illusion của cả 2 lá bài này đều xuất phát từ bản thân chủ thể, nhưng với The Moon, Illusion còn lan tỏa và “bao bọc” ra cả môi trường xung quanh, khiến chủ thể đánh giá, cảm nhận mọi sự vật hiện tượng khách quan xung quanh đều dựa trên ảo tưởng. Giống như khi dùng ma túy tổng hợp, thay vì cái bàn, cái ghế, con đường…thì ng ta sẽ nhìn chúng thành đại dương nên ng ta phải bơi như cá, bầu trời nên ng ta sẽ bay như chim... Còn với 7 cốc, ít nhất những ảo tưởng xuất phát từ bản thân chủ thể vẫn chỉ được gói gọn trong những suy nghĩ về viễn cảnh tương lai của chủ thể mà thôi. Tức là mọi thứ sẽ dừng lại ở mức “tương lai tao sẽ biến hình thành siêu xay da”, còn hiện tại cùng lắm chủ thể nhìn chó đen thành chó trắng, chứ khó mà nhìn chó thành Xên bọ hung cho được.
Nếu như ảo tưởng trong The Moon là ánh trăng “lừa dối” có thể dẫn người ta u mê mà đi tới miệng vực, thì ảo tưởng của 7 cốc giống như bong bóng phù hoa khiến ng ta ngơ ngẩn ngồi đó ngắm nhìn mà không thiết tha gì tới việc suy tính và lập căn cứ để biến bong bóng trở thành thực tế. Cái bất lợi của 7 cốc khó mà dẫn ng ta tới chỗ nguy hiểm, điên loạn, thần trí bất minh được mà nó chỉ khiến ng ta tiêu tốn quá nhiều thời gian vào việc ngồi và tưởng tượng, biến con người thành dreamer trên mây trên gió cả ngày, hão huyền viển vông, cũng đồng nghĩa với việc triệt tiêu dần những cơ hội bắt tay vào để hiện thực hóa giấc mơ của họ.
Nói dài dòng cũng chỉ để diễn tả sự khác nhau căn bản của 2 lá này vốn nằm ở chỗ: 7 cốc có thể gọi là illusion, nhưng Moon còn có thể gọi là hallucination.
Định nghĩa và phân biệt hai loại ảo giác này có thể xem ở đây:
Tác giả: Ngọc Nguyễn - thành viên Tarot Huyền Bí, quản trị Ghi Chép Tarot, một người nghiên cứu Tarot tại Hà Nội. Bài viết mang quan điểm của tác giả.