Gần đây, có nhiều bạn hỏi và đề cập đến hình ảnh con ốc sên trong lá Nine of Pentacles. Nhiều bạn đưa ra lý giải của riêng mình, có điều, hầu như đều thiếu luận chứng, cơ sở quan trọng cho một lý luận hợp lệ. Vì vậy, mục tiêu bài này chính là giải đáp câu hỏi về con ốc sên trong lá bài, và nêu lên những giả thiết kèm dẫn chứng cụ thể để minh họa ý nghĩa của lá bài này. Tôi thấy rằng, ngay cả những học giả nổi tiếng trong Tarot vẫn có những giả thiết chưa thật thích hợp, đặc biệt trong trường hợp lá bài này.
Trước hết, xin miêu tả lại hình ảnh trong lá bài. Lá nine of pentacles được đặc trưng bởi hình ảnh một nữ chủ nhân khu vườn, đang dạo chơi trong vườn nho. Trên tay cầm một con chim đeo mặt nạ (sẽ phân tích kỹ hơn ở bài khác), tay kia đang với đến các đồng tiền được xắp xếp ẩn dụ lẫn trong đám cây nho. Ở phía sau là dinh thự của bà. Nữ chủ nhân mặt áo trùm choàng cả người, vạt áo chấm đất, có hoa văn. Phía trước ngay vị trí chân là con ốc sên đang bò chậm chạm ngang lá bài.
Xin đưa ra giả thiết số một, được Marcus đề xuất trong cuốn Bí Mật Bộ Bài Waite, rằng hình ảnh con ốc sên mô phỏng nhân vật Rosalind trong tác phẩm "As You Like It" (Màn 3, Cảnh 2) [của Shakespeare] như sau:
ROSALIND : Nay, an you be so tardy, come no more in my sight. I had as lief be wooed of a snail.
ORLANDO : Of a snail ?
ROSALIND : Ay, of a snail, for though he comes slowly, he carries his house on his head - a better jointure, I think, than you make a woman. Besides, he brings his destiny with him.
ORLANDO : What is that ?
ROSALIND : Why, horns, which such as you are fain to be holding to your wives for. But he comes armed in his fortune and prevents the slander of his wife.
Dịch:
ROSALIND: Ái chà, bạn đến quá trễ rồi, tôi đã không còn quan tâm bạn nữa. Tôi đã được một con ốc sên tán tỉnh mất rồi.
ORLANDO: Một ốc sên?
ROSALIND: Ái chà, đúng vậy, của một con ốc, mặc dù anh ấy nói hơi chậm, và anh mang cả nhà mình theo trên đầu - một gia tài cho vợ, tôi nghĩ rằng nó làm tốt hơn những gì bạn đã làm cho người phụ nữ của bạn. Bên cạnh đó, anh ta giữ vận mệnh của mình trong tay.
ORLANDO: Nghĩa là sao ?
ROSALIND: Là sao ư, là cái vỏ ốc của anh ta, giống như bạn đang giữ tài sản cho vợ mình vậy. Nhưng anh ta có vũ trang để bảo vệ tài sản của mình, cũng như chống lại mọi sự vu khống về vợ của mình.
Lá bài với hình ảnh con ốc sên được cho là ám chỉ những người có khả năng tự lập, tự nuôi bản thân mà không cần nhờ ai khác, có thể tự mình quyết định vận mệnh của mình. Lý luận này xuất phát hoàn toàn từ tính chất của nhân vật Rosalind, có phần dựa trên ý nghĩa của lá bài mà Waite đề xuất. Luận cứ này dựa trên một tấm ảnh chụp nhân vật Rosalind trong vở kịch cùng thời với bà Smith, người đã vẽ ra lá bài. Điều khiến cho luận điểm này kém thuyết phục chính là hình ảnh tương đồng kém giữa tám hình và lá bài, mặc dù đây là một khám phá lý thú và rât mới. Một điểm không thỏa đáng khác, là khái niệm tự chu cấp không phải là nghĩa chính thức của lá bài, mà là nghĩa phụ suy ra từ các nghĩa chính của nó.
|
Trích từ trang web: http://www.waitesmithtarot.com của Marcus Katz |
|
Chụp trước tháp Vua Philippe Người Tốt
ở Dijon, Pháp. |
Luận điểm thứ hai phân tich hình ảnh biểu tượng của con ốc sên, một biểu tượng hiếm khi được nhắc đến. Nhắc lại một kỷ niệm khi tham quan thành phố Dijon, Pháp. Đó là lần đầu tiên tôi được tiếp xúc với biểu tượng con ốc sên. Hình ảnh con ốc sên được điêu khắc ở nhiều vị trí đặc biệt trong cung điện Công Tước xứ Bourgogne, và trên tháp Vua Philippe Người Tốt, một trong những tác phẩm kiến trúc vĩ đại của hội thợ nề. Tháp được xây năm 1450 bởi kiến trúc sư Jean Poncelet, từng là một tòa tháp cao nhất châu Âu lúc bấy giờ, nhằm thể hiện quyền lực và sức mạnh của Công Tước, một trong các thế lực lớn của châu Âu lúc bấy giờ. Trong truyền thống kiến trúc và hội thợ nề (tiền thân của Hội Tam Điểm), những người Bậc Thầy Nghệ Thuật (Compagnonage - Master of Art), thường để lại ký hiệu của hiệp hội trong các tác phẩm cao cấp, và một trong các biểu tượng đó chính là con ốc sên. Con ốc sên là đại diện của sự bền vững, chắc chắn và toàn vẹn.
|
Chụp tại Bảo Tàng Hội Huynh Đệ Thợ Cả.
Hình ảnh Điện Thờ với ba vị Kiến Trúc Sư Cả
của hội Thợ Cả. |
Con ốc sên đại diện cho toàn thể hội thợ nề, là một trong ba biểu tượng cao nhất của kiến trúc sư và những Kẻ Thừa Kế, đây cách tự xưng của những người bậc thầy thợ nề, họ tự coi mình là người thừa kế của Vua Solomon, Thầy Cả Jacques, và Cha Soubise. Vua Solomon là người đầu tiên thiết lập giao ước khống chế các loài quỷ, người và thần, người tạo ra hòm giao ước chứa tất cả tri thức nhân loại. Tri thức đó được thể hiện qua kiến trúc sư cả Hiram (người được coi là ông tổ của Hội Tam Điểm) người sử dụng hòm giao ước để xây dựng đền Solomon. Cha Soubise không ai khác, chính là tên gọi khác của kiến trúc sư cả Hiram, người xây dựng đền Solomon. Thầy Cả Jacques chính là Jacques de Moley, thầy cả và người lãnh đạo cuối cùng của Hội Dòng Đền (bị hỏa thiêu năm 1314 tại Paris bởi giáo hoàng Clement V), người cuối cùng nắm giữ bí mật của hòm giao ước, đã hủy nó trước khi nó lọt vào tay giáo hội.
Sở dĩ hình ảnh con ốc được gánh cho những đặc tính liên quan đến sự bền vững, chắc chắn vì hai lẽ, một là hình ảnh vỏ ốc là hình ảnh tiêu biểu nhất cho dãy số thần bí Fibonacci (các phần tử sau đó được thiết lập theo quy tắc mỗi phần tử luôn bằng tổng hai phần tử trước nó), được coi là một quy tắc của thượng đế.
Loại biểu tượng thứ hai cần được nói đến là bộ đôi hình ảnh con ốc sên trên cây nho. Đây có thể coi là hình ảnh chủ đạo liên quan đến lá bài nine of Pentacles. Trong truyền thống hình ảnh cơ đốc giáo, đây là biểu tượng của sự trù phú và sự sinh sôi nảy nở, sự giàu có và sung túc vốn là quan niệm chính yếu của lá bài. Ý nghĩa này đến từ tập tính đặc trưng của cây nho và ốc sên. Trong mùa đông, cả hai đều giống như đã chết, héo úa hoặc biến mất hoàn toàn, thế nhưng chỉ cần mùa xuân xuất hiện, tất cả như từ mặt đất nổi lên, hàng ngàn con ốc trên và lá nho xuất hiện một cách nhanh chóng. Vì lẽ đó, người ta ví hai loại này như là một yếu tố của sự sinh sôi. Mô típ này rất thường được sử dụng trong nhà thờ để ám chỉ sự sinh sôi ở tầng nghĩa cao hơn: sự phục sinh. Một ẩn dụ của chúa Jesus. Nó rất thường gặp ở các cột nhà thờ Thiên Chúa Giáo.
Hình ảnh ốc sên và cây nho trong nhà thờ Thiên Chúa Giáo.
Trong lá bài, hình ảnh ốc sên và cây nho gắng với từ khóa "success, accomplishment, certitude," được bổ nghĩa trong lá bài.
|
Con quỷ và ốc sên. |
Bộ nghĩa thứ ba của hình ảnh ốc sên chính là ốc sên giao tiếp với quỷ dữ. Hình ảnh tôn sùng sự nữ tính (vỏ ốc) gắng liền với hình ảnh nữ thần Vệ Nữ, tình yêu và nhục dục. Nó được coi là biểu trưng của sự tự thỏa mãn, và những thú vui nhục dục khơi gợi bởi các loài quỷ, một đặc trưng của niềm tin xấu xa. Rất nhiều mô típ này được thể hiện ở nhà thờ trong đó con ốc đại diện cho nhục dục.
Một kiểu thường gặp trong các văn bản cổ chính là hình ảnh con ốc bên trong là một người với vẻ ngoài già và đáng kính, chuyên dụ dỗ và du thuyết người khác làm việc xấu.
|
Hinh ảnh ốc sên đội lốt người, chuyên du thuyết những niềm tin xấu xa. |
Một kiểu khác cũng thường hay gặp chính là hình ảnh ốc sên đấu với hiệp sĩ. Ốc sên đại diện cho những niềm tin xấu xa, hiệp sĩ đại diện cho những niềm tin tốt đẹp, đấu với nhau trong tâm trí con người. Gần đây một số nghiên cứu đề xuất cách luận giải khác (xem thêm bên dưới), ít liên hệ với chủ đề của lá nine of Pentacles, mà tôi không tiện dẫn trích ở đây. Từ đó, nó thể hiện cho ý nghĩa 2 mặt của lá nine of Pentacles ở từ khóa của A.E.Waite : "Roguery, deception, bad faith".
|
Cuộc chiến giữa Hiệp Sĩ và Ốc Sên. |
Tạm kết lại những luận giải về ốc sên trong lá nine of Pentacles với năm luận điểm chính: hình ảnh ốc sên trong kịch của Shakespeare với hình ảnh của Roselind, hình ảnh ốc sên trong hội Tam Điểm và hội Huynh Đệ Thợ Cả với biểu trưng của kiến trúc, hình ảnh ốc sên trong mô típ ốc sên-cây nho trong thiên chúa giáo, và hình ảnh ốc sên trong mô típ ốc sên-quỷ dữ và cuộc chiến ốc sên-hiệp sĩ trong họa phẩm sách trung cổ. Tất nhiên còn nhiều giả thiết khác nữa mà tôi không thể đi quá sâu cho một bài luận nhỏ về biểu tượng trong bộ Rider Waite Tarot.
Philippe Ngo, sáng lập Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu tarot tại Pháp.