Trải qua quá trình tiến hóa với những bí ẩn khôn lường của vũ trụ, với những điều thần bí chưa lời đáp. Loài người được xem là đang chím lĩnh toàn cầu. Những bí ẩn xung quanh đời sống của một người luôn mang đến những tò mò, nó kích thích sự khám phá nơi mỗi chúng ta. Chúng ta đang cố đi tìm những lời lý giải cho những thắc mắc của mình.
Một trong những giải đáp cho những điều chưa hiểu hết về mọi thứ xung quanh một đời người đã được nhiều nhà khoa học, những nhà tâm lý học biện giải bằng cách chia thực thể mỗi người thành hai phần. Phần cơ học hay là phần thể lý là những yếu tố về mặt sinh học, mà ta có thể nắm bắt được cũng như có thể kiểm soát được phần nào. Phần còn lại là phần tâm lý hay phần tâm linh điều khiển chi phối toàn bộ hoạt động của một người, phần vẫn còn tìm ẩn những điều chưa thể lý giải hết.
Cũng chính phần tâm linh hay tâm lý là một trong những phần quan trọng nhất của một người. Nó giúp một người sống, tồn tại và hòa nhập với cộng đồng. Nó tạo ra sự khác biệt giữa loài người với những loài vật khác.
Tìm hiểu thêm về Tarot và Tâm Lý Học trong cuốn Tarot và Tâm Lý Học - Vài Luận Đề |
Trong suốt quá trình lịch sử của nhân loại, ta có thể thấy rằng con người luôn cố gắng tiếp cận phần quan trọng chính yếu nhất của cuộc đời mình là phần tâm trí. Phần tâm trí luôn được chú ý và tìm những giải đáp để lý giải cho nó. Ta có thể kể đến những thầy phù thủy, pháp sư, nhà giả kim đã cố tìm ra lời giải đáp cho tâm trí của một con người và đặt một nền móng cho những tìm hiểu sau này của những nhà tâm lý học.
Trong thời đại ngày nay, những nhà tâm lý với sự kế thừa cũng như những cố gắng tiếp cận vùng tâm trí mới, thì vùng tâm trí được giải thích gồm hai vùng. Vùng ý thức và vùng vô thức. Vùng ý thức là vùng mà ở đó chúng ta có thể kiểm soát được cũng như nhận biết được mọi thứ. Vùng vô thức là nơi chứa những bí ẩn, những nỗi đau, những điều bị chôn dấu hay lãng quên. Có rất nhiều những quan điểm khác nhau xung quanh việc luận giải về ý thức và vô thức của những nhà tâm lý học. Một trong những nhà tâm lý học đã đưa ra luận giải khá rỏ về tâm trí ta có thể kể đến là S. Freud. Trong quyển “Các học thuyết tâm lý học nhân cách” tác giả Nguyễn Thơ Sinh đã trình bài quan điểm về tâm trí người theo quan điểm của S. Freud như sau:
“ Trạng thái ý thức xảy ra khi chúng ta có nhận thức về những diễn biến xảy ra từ xung quanh qua cách nhìn, trí nhớ nhận thức, tư tưởng cùng với những ảo tưởng của cảm giác.
Vô thức là một khu vực không dễ dành truy cập khi cần thiết bởi ý thức, bao gồm những xung động và nội lực tồn tại, chẳng hạn như bản năng hay những tâm thức của cảm xúc có cường độ mạnh mà con người né tránh vì những tâm thức cảm xúc này liên quan đến những điều đau đớn khó chịu ” (dẫn lại Học thuyết S. Freud tác giả Nguyễn thơ sinh)
Với những biện luận về tâm trí con người S. Freud đã mang đến một làn gió mới cho Tâm lý học, cũng như mang đến những định hướng mới của tâm lý học liên quan đến phần tâm trí. Có nhiều thuyết tâm lý được phát triển từ những tư tưởng của S. Freud nhưng ta có thể nhắc đến một trong những sự phát triển khác trong vai trò lý giải về tâm trí của con người là học thuyết “Tâm lý học chiều sâu” hay còn được gọi với một cái tên khác “Tâm lý học tâm linh”.
Jung là học trò, một người bạn tâm giao, Người được Freud đặt kỳ vọng sẽ là người kế vị mình phát triển những lý thuyết của Freud. Nhưng với một tin thần cởi mỡ cũng như những nghiên cứu và hiểu biết về tâm linh, về thuật giả kim... Jung đã viết lên một lý giải khác về tâm trí con người. Theo Jung, thì tâm trí con người có thêm một phần nữa được gọi là vô thức tập thể (collective unconscious). Phần vô thức tập thể là phần gắng kết nhiều người với nhau, và nó cũng là phần giúp ta tìm về với chiều sâu của tâm linh.
Đọc thêm: Carl Jung và Tarot và mô hình tâm lý học MBTI trong Tarot của Philippe Ngo.
Có nhiều cách hiểu về vô thức tập thể của nhiều học giả khác nhau. Ta có thể kể đến như sau:
“Ký ức loài người , là kết quả của đời sống thị tộc. Vô thức tập thể tồn tại trong mọi người và mỗi người, là cơ sở của tâm trạng cá nhân và căn cước văn hóa tộc người. Vô thức tập thể ngưng kết thành nguyên mẫu, tức những mô hình nhận thức hình tượng. Chúng được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng con đường vô thức được Jung gọi là di truyền văn hóa”- (Đố Lai Thúy)
“Vô thức tập thể hiện nay cũng được gọi là tâm thức di truyền, vốn là một bể chứa rất lớn , cất giữ trong đó những kinh nghiệm chung của chũng loại, một dạng kiến thức mỗi chúng ta sau khi sinh ra đã được trang bị. Tuy nhiên những kiến thức này thường không hiện lên trên bề mặt của ý thức. Những kiến thức từ cõi vô thức tập thể luôn có ảnh hướng đến tất cả hành vi con người, nhất là nơi những người giàu cảm xúc. Chúng ta chỉ có thể nhìn vào những kiến thức di truyền ấy một cách gián tiếp qua những ảnh hưởng của nó.
Có vài kinh nghiệm cho thấy những ảnh hưởng của vô thức tập thể là khác nhau. Một số mảng trong cõi vô thức tập thể có ảnh hưởng lớn hơn mãng khác.
Cõi vô thức tập thể được bắt găp ở hầu hết các nền văn hóa khác nhau trên thế giới một cách rất rõ. Ta có thể nhận ra chúng qua những hiện tượng thần linh, cảm hứng của các nhạc sĩ và nghệ sĩ, những hiện tượng siêu nhiên, giác quan thứ sáu, những giấc mơ và điềm báo, truyện cổ tích và văn chương.” (Nguyễn Thơ Sinh – Các học thuyết tâm lý học nhân cách)
“Con người sở hữu nhiều thứ mà mình không hề đạt được mà được thừa hưởng từ tổ tiên của mình. Anh ta không sinh ra như một tabula rasa [tấm bảng trắng], mà còn được sinh ra với một vô thức. Anh ta mang theo mình những cấu trúc được tổ chức và sẵn sàng hoạt động theo một cách đặc thù con người mà anh ta có được nhờ hàng triệu triệu năm phát triển loài người... Giống như những bản năng xây dựng tổ và di cư của các loài chim không bao giờ học hay đạt được, con người mang theo mình nền tảng của bản chất ngay khi sinh, và không chỉ là bản chất cá nhân mà còn là bản chất tập thể” ( M.Stein, Jungs Map of the Soul, Open Court)
“Vô thức tập thể chứa đựng những kinh nghiệm xa xưa có thể có từ thời tiền sử. Khái niệm Siêu tượng được ông dùng để chỉ cho những kinh nghiệm chính yếu của nhân loại, tích tụ lại từ khi con người có mặt trên trái đất. Tinh thần chỉ đạo nhục thể của chúng ta qua các Siêu tượng ấy. Như vậy khái niệm Siêu tượng vượt qua cả Siêu ngã và Ngã lý tưởng” (Thức A di đà với Vô thức tập thể của Carl Jung – Thích Giác Tuệ)
Có rất nhiều ý tường khác nhau trong việc hiểu hết về vô thức tập thể mà Jung đề xướng. Nhưng ta có thể thấy chung quy lại vô thức tập thể là một năng lực bí truyền mà tất cả mọi người điều được thừa hưởng từ tổ tiên, thông qua vô thức tập thể ta có thể kết nối với những thần bí từ xa xưa và lý giải những sự kiện xung quanh xẩy đến với ta. Jung đã viết:
“tất cả những yếu tố cần thiết đối với tổ tiên gần và xa của chúng ta cũng sẽ cần thiết đối với chúng ta, bởi chúng được ghi vào hệ thống hữu cơ mà chúng ta thừa hưởng” (Jung toàn tập VIII)
Như vậy, ta có thể thấy rằng vô thức tập thể giữ một vai trò rất quan trọng trongviệc lý giải chiều sâu tâm trí của một người. Vô thức tập thể là cái ta được truyền lại từ tổ tiên, cái mà ta vẫn cố tiếp cận và tận dụng hết nó. Xét về mặt tâm linh vô thức tập thể như là một cầu nối để ta truy tìm lại những bí ẩn và tác động của bí ẩn với thực tại. Hay nói một cách khác đi vô thức tập thể giúp cho việc tiên tri về những gì đang xẩy đến với ta trong hiện tại, cũng như những thứ có thể đến trong tương lai.
Ta có thể nói, vô thức tập thể ngoài việc đóng vai trò quan trọng để tìm hiểu về tâm thức hay tâm trí con người, nó còn giữ một nhiệm vụ rất đặc biệt là kết nối và hỗ trợ những nhà tiên tri tìm ra lời giải đáp được ẩn giấu. Vậy bạn biết gì về tiên tri? Và vô thức tập thể và tiên tri tác động với nhau như thế nào? Vận dụng vô thức tập thể để tiên tri như thế nào? Đó luôn là những câu hỏi lý thú và thu hút chúng ta.
Về mặt nghĩa của từ tiên tri là “biết trước những việc sẽ xảy ra” – (Từ điển Tiếng Việt – Nguyễn Như Ý). Hay theo một phương diện khác từ “tiên tri” (prophet) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “προφήτης” có nghĩa là “tiên đoán”, mang ý nghĩa chỉ những người phát ngôn thay mặt một người khác. Khi nói đến tiên tri ta sẽ phải nghĩ đến ba bộ phận để hợp thành sự tiên tri là: nhà tiên tri, dụng cụ tiên tri, lời tiên tri.
Nếu tiên tri là biết được những việc sẽ xẩy ra thì nhà tiên tri là những người có khả năng biết trước được những việc có thể xẩy ra đó. Từ xa xưa, ta có thể thấy được nhà tiên tri luôn giữ một vị trí trong xã hội, ở khấp các Châu lục. Nhà tiên tri như là người nắm giữ những bì mật của tương lai, người giúp giải đáp những tò mò của nhân loại về những điều phía trước. Ở những nước phương Tây những pháp sư, thầy phù thủy... luôn giữ một trách nhiệm quan trọng trong việc đưa ra những lời tiên đoán cho tương lai. Ở khu vực Châu Á, thì việc tiên tri cũng là một phần phong phú cho cuộc sống, với rất nhiều hình thức và nhiều tên gọi khác nhau. Riêng ở Việt Nam từ bắc chí nam ta có thể kể đến nhiều hình thức tiên tri khác nhau. Những hình thức tiên tri đúng nghĩa luôn gắn với một bí ẩn nào đó, có một sự kết nối với một thế giới siêu hình, để có thể đưa ra những lời tiên đoán.
Một số dụng cụ tiên tri ta có thể nhắc đến như quả cầu pha lê nhiệm màu của các thầy phù thủy phương Tây, những Hà Đồ, Lạc Thư thuộc Kinh Dịch của người Trung Quốc đến nay vẫn giữ một giá trị nhất định. Những quẻ sâm, những lời giải đoán ta cũng là một phương tiện cho việc tiên tri. Và vô số những dụng cụ được dùng trong việc tiên tri ở những vùng miền khác nhau, và những dân tộc khác nhau... Trong số những dụng cụ tiên tri của nhân loại không thể nào quên Tarot, một loại công cụ tiên tri mang một hệ giá trị huyền học, tâm linh, văn hóa và cả biểu tượng.
Với một sức sống mảnh liệt từ những ngày đầu được chế tác, đi qua các giai đoạn của lịch sử từ Ai Cập cổ, đến Hi Lạp cổ, rồi sang đế chế La Mã hùng mạnh. Vượt qua những đêm trường trung cổ đến với ánh sáng của của thời đại hôm nay vượt khỏi ranh giới các quốc gia, Tarot vẫn giữ một giá trị trong một bộ phận đời sống tâm linh của nhân loại. Không chỉ đơn thuần là công cụ dùng để tiên tri, Tarot là người bạn, là cầu nối giữa ý thức với cỗi vô thức tập thể của mỗi người. Thông qua Tarot ta tìm về vô thức tập thể, để nghe những tiếng thì thầm từ tổ tiên, giống loài về những việc đang diễn ra và có thể xẩy đến trong tương lại.
Như đã đề cập về Vô thức tập thể, là bộ phận quan trọng của tâm thức con người. Là phần được thừa hưởng từ tổ tiên, là những bí truyền được tổ tiên loài người truyền lại cho đời sau. Và nếu như ta hiểu với một tâm hồn rộng mở thì Vô thức tập là thế giới tâm linh, là kho tàn ẩn chứa những thắc mắc tò mò của mọi người. Chính nhờ những dụng cụ tiên tri, và những nhà tiên tri cố vượt qua mọi ngăn cách để tiếp cận Vô thức tập thể để tìm ra lời giải cho những thắc mắc của họ. Cũng chính nhờ việc tìm hiểu về Vô thức tập thể, ta tìm ra được sự gắn kết giữa Tarot và Vô thức tập thể. Đưa việc tiên đoán bằng Tarot trở thành tâm lý biện chứng. Chính Carl Jung người đã đặc nền tảng cho Vô thức tập thể và mang vô thức tập thể đến với đời sống.
Vào ngày 1 tháng 3 năm 1933, Carl Jung đã nhắc đến Tarot trong buổi hội thảo, ông đã phân tích hình ảnh của nó dựa trên việc kích hoạt trí tưởng tượng, điều đó chứng minh rằng ông quen thuộc với các hình ảnh này hơn chúng tôi đã nghĩ trước đó. Đây là một bản sao lại những lời ông từng nói:
“Một trong những khái niệm kỳ lạ dựa trên các kinh nghiệm huyền bí trong Tarot, đó là nó luôn chứa đựng tính lưỡng tính (sự họp nhất của hai mặt trái ngược nhau trong một cá thể lá bài - từ gốc là hermaphrodite). Đó là một bộ các lá bài, ban đầu được dân Gypsy sử dụng. Nếu tôi nhớ không lầm thì những lá bài hiện đang được trưng bày ở Tây Ban Nha có nguồn gốc từ thế kỉ 15. Những lá bài này chính là nguyên mẫu của bộ bài chúng ta sử dụng ngày nay, trong đó có hai màu đỏ và đen đại diện cho sự đối lập, và chia ra làm bốn phần – chuồn, pích, rô, và cơ – cũng có liên quan đến các biểu tượng riêng lẽ mang tính tượng trưng. Chúng là các hình ảnh, ký hiệu tâm linh gắn liền với chính người chơi, giống như là tiềm thức của người đó đang đùa giỡn với những hình ảnh bên trong lá bài. Chúng kết hợp lại theo cách nào đó, và các kiểu kết hợp khác nhau tương ứng với sự phát triển qua các sự kiện chính trong lịch sử nhân loại. Các lá bài nguyên thủy của Tarot bao gồm các lá bài truyền thống, the king (nhà vua), the queen (hoàng hậu), the knight (hiệu sĩ), the ace (Ách), v.v… - chỉ có các hình ảnh khác biệt nhau đôi chút – và bên cạnh đó còn có 21 lá bài chứa các biểu tượng, hình ảnh mang tính tượng trưng cho các tình huống khác nhau.Ví dụ, biểu tượng mặt trời, hay biểu tượng người đang ông bị treo ngược với hai bàn chân ở phía trên, tòa tháp bị sấm sét đánh vào, hay vòng quay định mệnh, v.v… Những hình ảnh nguyên mẫu đó, cùng với việc mô tả tính chất khác biệt nhau, gắn kết nó với các yếu tố có sẵn trong tiềm thức, và qua đó nó có thể áp dụng phương phát trực quan nhằm thấu hiểu dòng chảy sinh mệnh, thậm chí có thể dự đoán các sự kiện xảy ra ở tương lai, dựa vào các nghiên cứu về sự bổ túc giữa nó với tình thế hiện tại. Đây là phương thức tương tự như I Ching (Kinh Dịch), phương pháp bói toán của người Trung Hoa ít nhất cũng cho phép nghiên cứu chính xác hoàn cảnh thực tại. Bạn thấy đó, con người luôn cảm thấy phải tìm cách để thâm nhập vào tiềm thức của mình để tìm ra được ý nghĩa của hoàn cảnh thực tế, bởi luôn có một sự sắp đặt tương tự , thậm chí giống hệt nhau giữa hoàn cảnh phổ biến có thể gặp và tiềm thức chung của nhân loại."
(Carl Jung và Tarot – Philippe Ngô – Tarot huyền bí)
Có một sự tương tác, kết nối siêu nhiên giữa Tarot và Vô thức tập thể để mang đến một giá trị trong việc tiên đoán những điều còn ẩn chứa trong tương lại. Nhờ Tarot giúp ta tìm về Vô thức tập thể một cách dễ dàng và mang lại những tiên đoán bổ ích. Cũng chính nhờ Vô thức tập thể giúp khẳng định vị thế của Tarot trong thế giới tiên tri. Tương tác của Tarot và Vô thức tập thể không chỉ mang lại giá trị tâm linh, còn mang đến một nền tảng cho tâm lý học biện chứng về tâm linh.
Huỳnh Dương, thành viên Tarot Huyền Bí, một người nghiên cứu tarot tại Sài Gòn. Bài viết đăng tải cùng sự cho phép của tác giả. Bài viết phản ánh quan điểm của tác giả.