Lá The Tower trong bộ Waite Tarot
1. Giới Thiệu
Trong số các lá bài tarot thì lá số 16 là lá có chứa danh xưng của chúa. Hình ảnh của lá này đến nay vẫn còn là một dấu hỏi lớn. Khá nhiều bài phân tích về chủ đề này đã từng xuất hiện nhưng đến nay vẫn chưa được thấu đáo. Ở Việt Nam, ít khi có những tranh luận như vậy về mặt biểu tượng học, vì vậy tôi viết bài này để phân tích về hình ảnh cũng như tính biểu tượng của lá bài này.
Phần trình bày tôi gồm 2 phần chính: đầu tiên là phần phân tích, cuối cùng là phần kết luận.
2. Phân Tích về Cái tên
Cái tên The Tower dịch sai đi cái tên thật. Lá này phải dịch là "God House". "Maison Diev" có nghĩa là nhà của chúa. Nguồn gốc của cái tên này cũng khá đáng bàn. Đại loại có vài giả thiết như sau:
Giả thiết đầu tiên thuộc phạm trù ngôn ngữ học, Maison Diev là nhà thương. Vào thời kỳ trung cổ, bệnh viện thường được gọi là Hotel Diev (dịch tạm ra là khách sạn của chúa), và đôi khi gọi là Maison Diev (dịch tạm ra là nhà của chúa). Bắt đầu từ 1650, cách gọi Hotel Diev gần như là cách gọi duy nhất. Vì vậy, việc sử dụng chữ Maison Diev vào những bộ bài xuất hiện sau đó cũng ít có ý nghĩa. Xét về mặt hình ảnh đối với bộ tarot, ý nghĩa này đường như không chính xác.
Hình ảnh lá bài trong bộ của Jean Dodal - Tk 16
Giả thiết thứ 2 là dựa vào kinh thánh, Maison Diev là nhà thờ, giả thiết này cũng được chấp nhận rộng rãi. Chú ý một chút, nhà thờ được gọi là Maison de Dieu, chứ không phải Maison Dieu. Cấu trúc ngữ pháp của Pháp rất coi trọng điều này (khác với tiếng Anh, House of God hay God House thực tế không khác biệt mấy). Vì từ này có nguồn gốc Pháp, nên tôi sẽ trích kinh thánh Pháp để làm dẫn chứng. Sáng Thế Ký - Gen 28, 17-18 : "... la maison de dieu et de la porte du ciel...", tạm dịch "... nhà của chúa và cửa của bầu trời". Sách Corinthien cuốn thứ 2 - 2 Corinthiens 6,16 : "Dieu dit : J’habiterai et je marcherai au milieu d’eux; je serai leur Dieu, et ils seront mon peuple. Nous sommes le temple du Dieu vivant.", tạm dịch "Chúa nói: tôi sống và đi giữa họ, tôi sẽ là chúa của họ, và họ là dân của tôi. Chúng ta đều là đền thờ của chúa thực sống". Chú ý ở sách Corinthiens, chữ Maison Dieu không được nhắc tới mà thay thế bằng Temple du Dieu. Xét về hình ảnh đối với tarot, ý nghĩa này đường như cũng không chính xác.
Hình ảnh của bộ Nicolas Convern - Tk 18
Các giả thiết kế theo phù hợp với hình ảnh trên lá tarot, nhưng lại không phù hợp với cái tên "Maison Diev". Giả thiết về Tháp Babel. Hình ảnh cái tháp có vòng vương miện chính là nhắc đến tháp Babel. Theo kinh thánh, tháp Babel được người ta xây đựng để lên đến trời, và sống cùng chúa. Tháp này do Vua Nimrod , cháu của Noe (người đóng thuyền trong trận đại hồng thủy) chỉ đạo xây dựng. Sáng Thế Ký Gen 11,3 : "Ils se dirent l’un à l’autre : Allons ! faisons des briques, et cuisons-les au feu. Et la brique leur servit de pierre, et le bitume leur servit de ciment.", tạm dịch "Họ nói với nhau, chúng ta hãy đốt lửa nấu gạch, gạch sẽ thành đá, ... ". Điều này lý giải hình ảnh lửa trên nóc của tháp. Sáng Thế Ký Gen 11,7 : " Allons ! descendons, et là confondons leur langage, afin qu ’ils n’entendent plus la langue, les uns des autres.", tạm dịch "Này thiên thần, hãy xuống dưới đó, chia rẽ các ngôn ngữ, để người này không còn nghe người kia nói gì nữa". Chúa đã chia cắt các ngôn ngữ thành cách ngôn ngữa khác nhau,để loài người không còn thống nhất, vì vậy họ đi mỗi người mỗi hướng, và không còn ý định xây tháp nữa. Điều này lý giải hình ảnh mỗi người rơi hướng khác nhau. Tuy nhiên điều này lại không thể giải thích hình ảnh tia chớp trong lá bài. Hình dưới - Tháp Babel được vẽ bởi Toepuk năm 1586.
Tháp Babel được vẽ bởi Toepuk năm 1586.
Một giả thiết khác xem lá bài này là hình ảnh Tháp Babylon, nhà của Mammon, một con quỷ trong truyền thuyết. Trong tiếng hebrew, tháp babylon có tên là Akkadien-bab-ilim, tức là Cửa nhà Chúa - nguyên văn "Porte de Dieu". Chúa của người Babylon được người Do Thái coi là kẻ thù của Chúa, Mammon (hoặc Bahomet). Vị Quỷ/Thần này được xem là biểu trưng cho sự trù phú, giàu có. Vì vậy, hình ảnh tháp bị phá hủy, được xem là sự trừng phạt của đức chúa trời đối với Mammon, mặt khác cũng có nghĩa là mất sự giàu sang.
Hình ảnh trong bộ Jacques Vieville - Tk 17
Một giả thiết nữa xuất phát từ lá bài của Jacques Viéville vào thế kỷ 17, với hình ảnh mục đồng đứng dưới cây. Vốn dĩ lá bài này có tên La Fouldre , tạm dịch Sét Đánh. Mô tả hình ảnh sấm sét đánh lên cây. Có lẽ ám chỉ sự trừng phạt của thiên chúa sau sự kiện ăn quả táo. Sáng Thế Ký Gen 3,22 : "L’Éternel Dieu dit: Voici, l’homme est devenu comme l’un de nous, pour la connaissance du bien et du mal. Empêchons-le maintenant d’avancer sa main, de prendre de l’arbre de vie, d’en manger, et de vivre éternellement.", tạm dịch "Chúa nói, này người, ngươi đã trở thành một trong chúng ta, biết về thiện và ác, bây giờ, đừng để nó với đến cây trường sinh và sống mãi". Hình ảnh cái cây chính là cây trường sinh, người trong tranh là con cháu của Adam, giống như bầy chiên, ở dưới cây trường sinh, nhưng không bao giờ được ăn quả.
Hình ảnh bộ Belgian Tarot - Tk 16
Một bộ khác cùng phong cách là bộ Mitelli - 1664 vẽ hình ảnh sấm sét đánh lên thân thể. Bộ Sola Busca cũng có hình ảnh tương tự. Trong phần giả thiết này, tôi vẫn chưa tìm được sự tương ứng ở kinh thánh. Có lẽ là sự trừng phạt của chúa với các môn đồ của quỷ. Hình ảnh này gợi nhớ đến cách mà chúa trừng phạt Luther (là Satan sau này theo kinh thánh) trong Cuộc Chiến Thiên Đàng. Sách Thánh Luke, Luke 10,18 : "Jésus leur dit: Je voyais Satan tomber du ciel comme un éclair.", tạm dịch "Jesus nói: ta thấy Satan té từ trên trời như một tia sét". Hình ảnh này có thể giải thích được hình ảnh tia sét trong các phiên bản của tarot.
Hình ảnh của bộ bài Mitelli - Tk 17
Hình ảnh trong bộ Sola Busca - Tk 15
Giả thiết khác đến từ cuộc chiến giữa thiên thần và ác quỷ . Bộ Tarot de Paris vào tk 17 là hình ảnh sét đánh lên bầy quỷ. Lá này có thể biểu trưng cho sự trừng phạt. Hình ảnh hỗn độn này gợi nhớ đến Cuộc Chiến Thiên Đàng mà tôi đã nhắc ở phần trên. Sách Thánh Luke, Luke 11,36 : "Si donc tout ton corps est éclairé, n'ayant aucune partie dans les ténèbres, il sera entièrement éclairé, comme lorsque la lampe t'éclaire de sa lumière.", tạm dịch "Cả thân thể của mày sẽ bị cháy sáng, không phần nào nguyên vẹn, nó sẽ cháy toàn bộ, giống như ngọn đèn cháy ánh sáng". Cũng trong sách thánh Luke, Luke 17,24 : "Car, comme l'éclair resplendit et brille d'une extrémité du ciel à l'autre, ainsi sera le Fils de l'homme en son jour. ". Hình ảnh này có thể ám chỉ sự trục xuất của chúa trời đối với các thiên thần sa ngã như Luther, ra khỏi thiên đàng (gọi là Nhà của Chúa). Lý giải này khá hợp lý.
Hình ảnh trong bộ Tarot de Paris - Tk 17
Một giải thích khác, dành cho bộ Charles V và bộ Bolognes Tarot, lá này có thể ám chỉ chiến tranh và cái chết. Những người này được lên thiên đàng (tức là vào nhà của Chúa. Sách Thánh Philippians, Philippians 3:20-21 "But our citizenship is in heaven. And we eagerly await a Savior from there, the Lord Jesus Christ, who, by the power that enables him to bring everything under his control, will transform our lowly bodies so that they will be like his glorious body.". Sau khi chết được phán xét, và về với chúa, tức là vào nhà chúa. Trong hình ảnh lá này, không có bóng dáng thiên chúa, nhưng hình ảnh chiến tranh cùng tòa tháp bị cháy cũng thể hiện sự chết chóc này. Hình ảnh tòa tháp cháy có thể gợi nhớ đến các cuộc chiến giành ảnh hưởng giữa thiên chúa giáo và hồi giáo, sảy ra ở cùng thời kỳ sự ra đời của tarot. Vì vậy,sự giải thích này cũng có cái hợp lý.
Hình ảnh trong bộ Charles V - Tk 16
Hình ảnh của bộ Tarot Bolognes - Tk 17
Giải thích cuối cùng có vẻ hợp lý hơn cả, theo đó lá này là hình ảnh này lấy từ Descente aux Enfers (Harrowing of Hell) lấy từ Apostles' Creed và Athanasian Creed (Quicumque vult), xuất hiện vào thế kỷ 8 sau công nguyên. Trong truyền thuyết này, Chúa đã xuống địa ngục và phá bỏ xiềng xích cũng như nhà tù ở địa ngục để cứu các linh hồn bị giam giữ. Hình ảnh phía dưới do John, Duke of Berry vẽ có tên là "Petites Heures de Jean de Berry" vào thế kỷ 14 có lẽ là cảm hứng cho lá bài này.Sách Thánh Peter quyển 1, Peter 3:19–20 : "... went and made a proclamation to the spirits in prison, who in former times did not obey, when God waited patiently in the days of Noah….", tạm dịch "Jesus ... đã đến và thông truyền đến các linh hồn bị nhốt, rằng họ không bị lãng quên, và họ phải đợi đến ngày của Noah". Tham chiếu ở Sách Psalm 68:17–18: "God's chariots were myriad, thousands upon thousands; from Sinai the Lord entered the holy place. You went up to its lofty height; you took captives, received slaves as tribute. No rebels can live in the presence of God.".
Bức tranh "Petites Heures de Jean de Berry" - thế kỷ 14
3. Kết Luận
Đây có lẽ là một lá bài kỳ lạ nhất, hình một nơi, chữ một nẻo, làm cho người đời sau phải thắc mắc mãi. Phần trên tôi đã trình bày gần như đầy đủ các thuyết, cũng như giải thíchmột cách bài bản lý do, và phân tích hình ảnh. Hi vọng các bạn nghiên cứu tarot có thêm kiến thức về lá bài này, cũng như sự huyền diệu trong cách diễn đạt hình ảnh của một công cụ 700 năm tuổi, vẫn còn được sử dụng đến ngày nay.
Đây có lẽ là một lá bài kỳ lạ nhất, hình một nơi, chữ một nẻo, làm cho người đời sau phải thắc mắc mãi. Phần trên tôi đã trình bày gần như đầy đủ các thuyết, cũng như giải thíchmột cách bài bản lý do, và phân tích hình ảnh. Hi vọng các bạn nghiên cứu tarot có thêm kiến thức về lá bài này, cũng như sự huyền diệu trong cách diễn đạt hình ảnh của một công cụ 700 năm tuổi, vẫn còn được sử dụng đến ngày nay.
Hình ảnh lá bài được tìm thấy ở nhà thờ Chartres, Pháp
Source:
http://letarot.com/dossiers-chauds/pourquoi-ce-nom-de-maison-dieu/index.html
http://www.pasteurweb.org/Etudes/Eglise/EgliseUneMaisonDeDieu.htm
http://letarot.com/histoires-enseignement/index.html
http://en.wikipedia.org/wiki/The_Tower_%28Tarot_card%29
http://fr.wikipedia.org/wiki/La_Maison_Dieu
Bài viết "Bàn về Lá The Tower" có bản quyền, được bảo vệ bởi DMCA. Bất kỳ hình thức sao chép lại ở các trang khác mà không tuân thủ các điều khoảng sử dụng của chúng tôi sẽ được thông báo đến DMCA để thực hiện gỡ bỏ khỏi hệ thống tìm kiếm của Google và Bing. Truy cập DMCA.COM để biết thêm về các biện pháp trừng phạt do vi phạm bản quyền nội dung số.
